Hoe kan een vliegtuig vliegen als de aarde draait?

De draaiende aarde en vliegende vliegtuigen: Een kwestie van perspectief

De aarde draait met een indrukwekkende snelheid om haar as. Deze rotatie, met snelheden die variëren van nul aan de polen tot ongeveer 1600 kilometer per uur aan de evenaar, roept bij sommigen de vraag op: hoe kunnen vliegtuigen überhaupt vliegen? Zou een vliegtuig dat naar het oosten vliegt niet oneindig lang in de lucht blijven, aangezien het de rotatie van de aarde ‘in moet halen’? En een vliegtuig naar het westen zou dan wellicht onmogelijk zijn? Gelukkig is de werkelijkheid iets subtieler.

Het antwoord ligt in het begrip van relatieve snelheid. Een vliegtuig vliegt niet ten opzichte van een stilstaand punt in de ruimte, maar ten opzichte van de atmosfeer. Zowel de atmosfeer als alles erin – inclusief de oceanen, de gebouwen, en ja, ook de vliegtuigen – bewegen met dezelfde snelheid als de aarde roteert. We zijn allemaal met de aarde ‘meegesleurd’ in deze rotatie.

Stel je voor dat je in een trein zit die met constante snelheid rijdt. Je kunt binnenin de trein vrij rondlopen, een bal gooien en opvangen, zonder dat de snelheid van de trein van invloed is op je bewegingen ten opzichte van de trein. Hetzelfde geldt voor een vliegtuig en de atmosfeer. De oostwaartse rotatiesnelheid van de aarde is een constante factor die geen effect heeft op de vlucht van een vliegtuig.

De piloot berekent de vliegsnelheid en route van het vliegtuig ten opzichte van de luchtmassa waarin het vliegt. Wind speelt natuurlijk wel een rol; tegenwind vermindert de effectieve snelheid ten opzichte van het aardoppervlak, terwijl meegaande wind deze verhoogt. Maar deze wind is een beweging binnen de atmosfeer, niet een afwijking van de aardrotatie.

Het argument dat een westwaarts vliegende vlucht langer zou duren dan een oostwaarts vliegende vlucht vanwege de aardrotatie is dus onjuist. De tijd die een vlucht duurt, wordt bepaald door de afstand en de snelheid van het vliegtuig ten opzichte van de atmosfeer, en wordt alleen beïnvloed door wind en andere atmosferische omstandigheden. De aardrotatie is hierbij een constante factor die we kunnen verdisconteren.

Kortom, de draaiende aarde vormt geen belemmering voor het vliegen. De illusie dat dit wel zo zou zijn, komt voort uit een verkeerde interpretatie van snelheid en het ontbreken van een duidelijk begrip van relatieve beweging. We zijn allemaal samen met de aarde in beweging, en die beweging vormt de basis voor ons referentiekader voor vliegen.