Hoeveel graden is gekookt water?

Hoeveel graden is gekookt water? Een kwestie van druk!

De simpele vraag “Hoeveel graden is gekookt water?” lijkt een even simpel antwoord te hebben: 100°C. En dat is, onder standaardomstandigheden, ook correct. Maar de realiteit is net iets complexer. De bewering dat water kookt bij 100°C is namelijk afhankelijk van een belangrijke factor: de luchtdruk.

We leren allemaal op school dat water kookt bij 100 graden Celsius. Dit is waar, maar alleen op zeeniveau, bij een standaard luchtdruk van 1 atmosfeer (1013 hPa). Luchtdruk is simpelweg de kracht die de atmosfeer uitoefent op een oppervlak. Hoe hoger we klimmen, hoe lager de luchtdruk wordt. En hoe lager de luchtdruk, hoe lager de kooktemperatuur van water.

Op de top van de Mount Everest, bijvoorbeeld, waar de luchtdruk aanzienlijk lager is, kookt water al bij ongeveer 70°C. Dit betekent dat het langer duurt om voedsel te koken op grote hoogte, omdat de temperatuur van het kokende water lager is. Omgekeerd, in een drukpan, waar de luchtdruk hoger is dan 1 atmosfeer, kookt water juist boven de 100°C. De hogere druk zorgt ervoor dat het water meer energie nodig heeft om van vloeibaar naar gasvormig over te gaan.

Een ander interessant punt is dat de warmtebron zelf geen invloed heeft op de kooktemperatuur. Of je nu een krachtige gasbrander of een zacht vlammetje gebruikt, zolang de druk constant blijft, zal het water nog steeds bij dezelfde temperatuur koken. Een krachtigere warmtebron zal het water wel sneller aan de kook brengen, maar de temperatuur van het kokende water blijft 100°C (op zeeniveau). De extra energie wordt gebruikt om het water in gasvorm om te zetten (verdamping), niet om de temperatuur verder te verhogen.

Kortom, terwijl 100°C een goede vuistregel is, is het belangrijk om te onthouden dat de kooktemperatuur van water afhankelijk is van de luchtdruk. Het is dus geen absoluut getal, maar een waarde die varieert afhankelijk van de hoogte en andere omgevingsfactoren. De volgende keer dat je water kookt, bedenk dan even de fascinerende wetenschap achter dit alledaagse proces!