Waarom dikke buik bij ouder worden?

De onverbiddelijke buik: Waarom buikvet toeneemt bij het ouder worden

We kennen het allemaal: die broek die ineens strakker zit, die ongewenste ronding rond de taille. Naarmate we ouder worden, lijkt die buik steeds hardnekkiger. Maar waarom is dat eigenlijk zo? Hoewel een combinatie van factoren een rol speelt, is er een belangrijke boosdoener die vaak over het hoofd wordt gezien: hormonale veranderingen.

Specifiek bij vrouwen in de overgang speelt een drastische verandering in de hormoonhuishouding een cruciale rol bij het ontstaan van die ‘ouderdomsbuik’. De afname van de oestrogeenproductie tijdens de overgang is namelijk meer dan alleen een symptoom van veroudering; het is een directe veroorzaker van een verandering in de vetopslag.

Oestrogeen: Meer dan alleen een vrouwenhormoon

Oestrogeen is, hoewel vaak geassocieerd met vrouwelijke kenmerken, betrokken bij veel meer processen in het lichaam dan alleen voortplanting. Een van die processen is de vetverdeling. Oestrogeen bevordert de opslag van vet onder de huid, ook wel subcutaan vet genoemd. Dit type vet is relatief onschuldig en kan zelfs beschermend werken.

Echter, naarmate de oestrogeenproductie afneemt tijdens de overgang, probeert het lichaam de hormonale balans te compenseren. Hierdoor slaat het lichaam meer visceraal vet op. Visceraal vet, ook wel buikvet genoemd, is een dieper gelegen vetsoort dat zich rond de organen in de buikholte nestelt. Dit type vet is veel gevaarlijker dan subcutaan vet, omdat het in verband wordt gebracht met een verhoogd risico op hart- en vaatziekten, type 2 diabetes en andere gezondheidsproblemen.

Compensatiegedrag: De vicieuze cirkel

De afname van oestrogeen zorgt er dus niet alleen voor dat er meer visceraal vet wordt opgeslagen, maar kan ook leiden tot andere veranderingen die de situatie verder verergeren. Zo kan de veranderende hormoonhuishouding leiden tot een verminderde spiermassa en een tragere stofwisseling, wat het moeilijker maakt om calorieën te verbranden. Bovendien kunnen slaapproblemen, die vaak voorkomen tijdens de overgang, bijdragen aan een verhoogde cortisolspiegel (het stresshormoon), wat op zijn beurt weer vetopslag in de buik stimuleert.

Wat kun je eraan doen?

Hoewel de hormonale verschuivingen onvermijdelijk zijn, betekent dit niet dat je machteloos bent tegen de ‘ouderdomsbuik’. Een gezonde levensstijl, bestaande uit regelmatige lichaamsbeweging (met name krachttraining om de spiermassa te behouden), een evenwichtig dieet rijk aan vezels en arm aan bewerkte voeding, en voldoende slaap, kan een aanzienlijk verschil maken.

Daarnaast kan het nuttig zijn om te praten met een arts of diëtist over de mogelijkheden van hormonale substitutietherapie (HST) of andere interventies om de hormonale balans te ondersteunen. Hoewel HST niet voor iedereen geschikt is, kan het in sommige gevallen helpen om de vetverdeling positief te beïnvloeden en andere symptomen van de overgang te verlichten.

Kortom, de toename van buikvet bij het ouder worden is vaak een complex probleem met hormonale veranderingen als belangrijke oorzaak. Door de mechanismen achter deze veranderingen te begrijpen en een proactieve aanpak te hanteren met een gezonde levensstijl, kun je de ‘ouderdomsbuik’ effectief bestrijden en je algehele gezondheid en welzijn verbeteren.