Waarom is de bloedsuiker hoog in de ochtend?

De Ochtendspurt: Waarom is mijn bloedsuiker ‘s ochtends zo hoog?

Veel mensen met diabetes, maar ook gezonde individuen, ervaren een verhoogde bloedsuikerspiegel in de vroege ochtenduren. Deze ochtendlijke piek wordt vaak het ‘dageraadfenomeen’ of ‘dawn phenomenon’ genoemd en is een veelvoorkomend verschijnsel dat voor verwarring en frustratie kan zorgen. Maar wat ligt er precies aan ten grondslag? En hoe verschilt het van andere oorzaken van hoge bloedsuiker?

Het dageraadfenomeen is een fysiologisch proces, geen ziekte op zich. In de uren voor het ontwaken, bereidt het lichaam zich voor op de dag. Dit voorbereidingsproces omvat de afgifte van verschillende hormonen, met name cortisol en groeihormoon. Deze hormonen spelen een cruciale rol in de regulatie van de bloedsuikerspiegel.

Cortisol, een stresshormoon, stimuleert de lever om glucose (bloedsuiker) vrij te maken in de bloedbaan. Dit proces is essentieel om de energievoorziening van het lichaam te garanderen tijdens de periode van vasten gedurende de nacht. Groeihormoon draagt hier eveneens aan bij door de glucoseproductie in de lever te bevorderen. De combinatie van deze hormonen leidt tot een natuurlijke stijging van de bloedsuikerspiegel, die meestal optreedt in de uren vóór het ontwaken, resulterend in een verhoogde waarde bij het opstaan.

Het onderscheid met de Somogyi-reactie: Het is belangrijk om het dageraadfenomeen te onderscheiden van de Somogyi-reactie. Bij de Somogyi-reactie is er sprake van een te lage bloedsuikerspiegel in de nacht (hypoglykemie), wat leidt tot een overcompensatie door het lichaam, resulterend in een zeer hoge bloedsuikerspiegel in de ochtend. Bij het dageraadfenomeen daarentegen is de nachtelijke bloedsuiker meestal normaal of slechts licht verlaagd. De ochtendlijke piek wordt puur veroorzaakt door de hormonale activiteit.

Wat kun je doen? Hoewel het dageraadfenomeen een natuurlijk proces is, kan het voor mensen met diabetes lastig te managen zijn. De volgende strategieën kunnen helpen om de ochtendlijke bloedsuikerpiek te beheersen:

• Aanpassing van de avonddosis insuline: In overleg met een arts of diabetesverpleegkundige kan de avonddosis insuline worden aangepast om de ochtendpiek te verzachten. Dit vereist nauwkeurige monitoring van de bloedsuikerspiegel.
• Aanpassing van het avondeten: Een lichte, koolhydraatarme avondmaaltijd kan de bloedsuikerspiegel gedurende de nacht stabieler houden.
• Regelmatige lichaamsbeweging: Regelmatige fysieke activiteit kan de gevoeligheid voor insuline verbeteren en zo de bloedsuikerspiegel reguleren.

Het dageraadfenomeen is een complex proces dat per individu verschilt. Het is cruciaal om samen te werken met een zorgverlener om de oorzaak van een hoge ochtendbloedsuiker te identificeren en een passend behandelplan op te stellen. Zelfmedicatie is ten strengste af te raden. Door nauwkeurige monitoring en open communicatie met je arts of diabetesverpleegkundige kun je de bloedsuiker beter beheersen en de gevolgen van het dageraadfenomeen minimaliseren.