Wat wekt nierstenen op?

Nierstenen: Meer dan alleen een pijnlijk bezoek aan de dokter

Nierstenen. Alleen al het woord kan de rillingen over je rug doen lopen. Voor velen is het een pijnlijke herinnering aan een bezoek aan de spoedeisende hulp, gekenmerkt door intense, golvende pijn in de rug en flank. Maar wat veroorzaakt deze kleine, maar o zo vervelende, kristallen eigenlijk?

Hoewel de precieze oorzaak van nierstenen complex en multifactorieel is, draait het in de kern om één belangrijk concept: concentratie. Nierstenen ontstaan wanneer bepaalde stoffen in de urine, zoals calciumoxalaat, urinezuur, struviet of cystine, zich in te hoge concentraties bevinden. Zie het als een beker hete chocolademelk waar teveel cacaopoeder in zit; de cacao lost niet volledig op en vormt klontjes. In de nieren vormen deze ‘klontjes’ de basis voor een niersteen.

De boosdoener achter deze hoge concentraties is vaak een gebrek aan vocht. Wanneer de urine te geconcentreerd is, hebben de mineralen en zouten meer kans om met elkaar te reageren en te kristalliseren. Dit kan verklaard worden door:

• Onvoldoende vochtinname: Het klinkt logisch, maar veel mensen drinken simpelweg niet genoeg water gedurende de dag. De algemene richtlijn van 1,5 tot 2 liter water per dag is een goed startpunt, maar kan variëren afhankelijk van je activiteitsniveau en omgeving.
• Vochtverlies door diarree: Hevige diarree kan leiden tot aanzienlijk vochtverlies, waardoor de urine geconcentreerder wordt. Het is cruciaal om verloren vocht aan te vullen met water en elektrolyten tijdens en na een periode van diarree.
• Overmatig zweten: Inspannende lichamelijke activiteit of blootstelling aan hoge temperaturen kan leiden tot overmatig zweten. Ook hierdoor kan de urine concentreren, waardoor het risico op nierstenen toeneemt. Zorg er dus voor dat je voldoende drinkt tijdens en na het sporten, zeker bij warm weer.

Maar er is meer aan de hand dan alleen vochttekort. Andere factoren die een rol kunnen spelen bij de vorming van nierstenen zijn:

• Dieet: Een dieet rijk aan oxalaat (te vinden in bijvoorbeeld spinazie, rabarber en noten) kan bijdragen aan calciumoxalaatstenen. Een dieet rijk aan purines (te vinden in rood vlees en orgaanvlees) kan het risico op urinezuurstenen verhogen.
• Medische aandoeningen: Bepaalde medische aandoeningen, zoals hyperparathyreoïdie, inflammatoire darmaandoeningen (IBD) en renale tubulaire acidose, kunnen het risico op nierstenen verhogen.
• Medicatie: Sommige medicijnen, zoals bepaalde diuretica en antiretrovirale middelen, kunnen de urineconcentratie verhogen en het risico op nierstenen verhogen.
• Genetische aanleg: Er is een genetische component aan niersteen vorming. Als nierstenen in je familie voorkomen, heb je mogelijk een hoger risico.

Kortom, de vorming van nierstenen is een complex proces dat beïnvloed wordt door diverse factoren. Voldoende hydratatie is een cruciale stap in de preventie, maar het is ook belangrijk om je dieet en eventuele onderliggende medische aandoeningen te overwegen. Als je vermoedt dat je een verhoogd risico loopt, raadpleeg dan je arts voor verder onderzoek en advies. Voorkomen is immers beter dan genezen, zeker als het gaat om de pijnlijke ervaring van nierstenen.