Welk geheugen is aangetast bij dementie?

De geheugenverwarring bij dementie: meer dan alleen ‘vergeten’

Dementie is een verzamelnaam voor een groep ziekten die de hersenen aantasten, resulterend in een geleidelijk verlies van cognitieve functies. Geheugenverlies is een prominent symptoom, maar de manier waarop het geheugen wordt aangetast verschilt aanzienlijk afhankelijk van de onderliggende oorzaak van de dementie. Het is dus onjuist om te stellen dat bij alle vormen van dementie hetzelfde type geheugen wordt aangetast. Laten we enkele voorbeelden bekijken:

De ziekte van Alzheimer: een aantasting van het episodisch geheugen

Bij de ziekte van Alzheimer, de meest voorkomende vorm van dementie, zien we voornamelijk een aantasting van het episodisch geheugen. Dit is het geheugen voor persoonlijke ervaringen, gebeurtenissen en feiten die gebonden zijn aan een specifieke tijd en plaats. Patiënten met Alzheimer hebben moeite met het vormen van nieuwe herinneringen (anterograde amnesie), waardoor het kortetermijngeheugen ernstig wordt aangetast. Ze kunnen moeite hebben zich te herinneren wat ze zojuist hebben gegeten, waar ze de sleutels hebben gelegd of een recent gesprek. Naarmate de ziekte vordert, wordt ook het retrograde geheugen (herinneringen uit het verleden) aangetast, beginnend bij de meest recente herinneringen.

Vasculaire dementie: een onregelmatige aantasting

Vasculaire dementie ontstaat door beschadiging van de bloedvaten in de hersenen, wat leidt tot een onregelmatige aantasting van de cognitieve functies. In tegenstelling tot Alzheimer is het geheugenverlies bij vasculaire dementie vaak minder progressief en kan het zich op een andere manier manifesteren. Het langetermijngeheugen kan relatief goed bewaard blijven, terwijl het werkgeheugen (het vermogen om informatie tijdelijk vast te houden en te manipuleren) en het vermogen om informatie op te halen (retrieval), sterk verstoord kunnen zijn. Patiënten kunnen bijvoorbeeld moeite hebben met het vinden van de juiste woorden, ondanks dat ze weten wat ze willen zeggen.

Frontotemporale dementie: meer dan geheugen alleen

Bij frontotemporale dementie, een zeldzamere vorm van dementie, staat het geheugenverlies vaak op de achtergrond. Hier zijn vooral de frontale en temporale kwabben van de hersenen aangetast, wat leidt tot veranderingen in persoonlijkheid, gedrag, taal en executieve functies (plannen, organiseren, beslissingen nemen). Geheugenproblemen kunnen wel voorkomen, maar zijn vaak minder prominent dan de andere symptomen.

Conclusie:

Het is essentieel om te begrijpen dat dementie een complexe ziekte is met diverse oorzaken en verschillende presentaties. De bewering dat ‘dementie het geheugen aantast’ is te simplistisch. De specifieke aspecten van het geheugen die aangetast zijn, evenals de ernst van het geheugenverlies, variëren sterk afhankelijk van het type dementie en de progressie van de ziekte. Een nauwkeurige diagnose door een specialist is cruciaal om de juiste behandeling en ondersteuning te kunnen bieden.