Wat is preventie criminaliteit?

Preventie van Criminaliteit: Een Strategische Aanpak in Drie Fasen

Criminaliteit is een complex probleem met verstrekkende gevolgen voor individuen en de samenleving. De aanpak ervan behelst niet alleen het bestraffen van daders, maar ook het voorkomen van misdrijven in de eerste plaats. Dit is waar preventie van criminaliteit om de hoek komt kijken. Preventie is het geheel van maatregelen en strategieën die erop gericht zijn om criminaliteit te reduceren of te voorkomen, en daarmee de veiligheid en leefbaarheid te verbeteren. Maar preventie is niet éénrichtingsverkeer. Een effectieve strategie hanteert verschillende benaderingen, afgestemd op het moment waarop de preventie plaatsvindt.

Een gangbaar en effectief model verdeelt preventie van criminaliteit in drie verschillende fases: primaire, secundaire en tertiaire preventie. Dit model helpt ons te begrijpen dat criminaliteitspreventie een continu proces is, en dat de juiste timing en aanpak cruciaal zijn voor succes.

Primaire Preventie: Voorkomen vóór het begint

Primaire preventie richt zich op het wegnemen van de wortels van criminaliteit, voordat een misdrijf überhaupt overwogen wordt. Het gaat om het creëren van een omgeving die minder bevorderlijk is voor crimineel gedrag. Dit kan op verschillende manieren gebeuren, vaak door te investeren in de sociale en economische omstandigheden van kwetsbare groepen. Denk hierbij aan:

• Onderwijs: Het bieden van kwalitatief goed onderwijs en het bevorderen van vaardigheden die nodig zijn voor een succesvolle carrière, vermindert de aantrekkingskracht van criminaliteit.
• Armoedebestrijding: Het aanpakken van armoede en het verkleinen van sociale ongelijkheid vermindert de motivatie om misdrijven te plegen uit noodzaak.
• Wijkverbetering: Het verbeteren van de leefomgeving in achterstandswijken, bijvoorbeeld door het aanpakken van verloedering en het stimuleren van sociale cohesie.
• Bewustwordingscampagnes: Het informeren van het publiek over de gevolgen van criminaliteit en het stimuleren van positieve normen en waarden.

Het doel van primaire preventie is een solide basis te leggen voor een veiligere en rechtvaardigere samenleving, waarin de kans op criminaliteit aanzienlijk kleiner is.

Secundaire Preventie: Ingrijpen tijdens de aanloop

Secundaire preventie is gericht op het identificeren en interveniëren bij individuen of groepen die een verhoogd risico lopen om crimineel gedrag te vertonen. Het doel is om in te grijpen voordat een misdrijf daadwerkelijk plaatsvindt. Dit vereist een scherpe focus op vroegsignalering en een gerichte aanpak. Voorbeelden van secundaire preventie zijn:

• Jeugdhulpverlening: Het bieden van hulp en ondersteuning aan jongeren met gedragsproblemen of in moeilijke thuissituaties.
• Toezicht en controle: Het verhogen van de surveillance in gebieden met een verhoogd risico op criminaliteit, bijvoorbeeld door middel van cameratoezicht of extra politiepatrouilles.
• Bemoeienis met risicogroepen: Het aanbieden van programma’s en begeleiding aan jongeren die in aanraking zijn gekomen met politie of justitie, om te voorkomen dat ze verder afglijden in de criminaliteit.
• Slachtofferhulp: Het bieden van ondersteuning aan potentiële slachtoffers van criminaliteit, bijvoorbeeld door het aanbieden van informatie over zelfverdediging of het verhogen van de alertheid.

Secundaire preventie vereist een proactieve houding en een goede samenwerking tussen verschillende instanties, zoals politie, justitie, jeugdzorg en scholen.

Tertiaire Preventie: Herhaling voorkomen na een misdrijf

Tertiaire preventie richt zich op het voorkomen van recidive, oftewel het herhalen van crimineel gedrag na een gepleegd misdrijf. Het gaat om het bieden van begeleiding, behandeling en re-integratie aan daders, zodat ze niet opnieuw de fout ingaan. Voorbeelden van tertiaire preventie zijn:

• Rehabilitatieprogramma’s: Het aanbieden van programma’s die gericht zijn op het verbeteren van de vaardigheden en het veranderen van de attitudes van daders, bijvoorbeeld door middel van trainingen, therapie en educatie.
• Re-integratiebegeleiding: Het helpen van daders bij het vinden van een baan, een woning en sociale contacten, zodat ze een nieuw leven kunnen opbouwen zonder criminaliteit.
• Toezicht en controle: Het monitoren van daders na hun vrijlating uit de gevangenis, om te voorkomen dat ze opnieuw de fout ingaan.
• Slachtoffer-dader bemiddeling: Het faciliteren van gesprekken tussen slachtoffers en daders, om hen te helpen de gevolgen van het misdrijf te verwerken en tot een vorm van verzoening te komen.

Tertiaire preventie is cruciaal voor het breken van de vicieuze cirkel van criminaliteit en het beschermen van de samenleving tegen herhaalde misdrijven.

De Sleutel tot Succes: Timing en Aanpak

Het model van primaire, secundaire en tertiaire preventie benadrukt dat effectieve criminaliteitspreventie meer is dan alleen het bestraffen van daders. Het is een strategische aanpak die de oorzaken van criminaliteit aanpakt, risico’s identificeert en ingrijpt voordat misdrijven plaatsvinden, en daders helpt om een leven zonder criminaliteit op te bouwen. De sleutel tot succes ligt in de juiste timing en aanpak, afgestemd op de specifieke omstandigheden en behoeften van de betrokken individuen en gemeenschappen. Door te investeren in alle drie de fases van preventie, kan de samenleving de criminaliteit effectiever bestrijden en een veiligere en rechtvaardigere omgeving creëren voor iedereen.