Phủ Quảng Nghĩa, tiền thân của tỉnh Quảng Ngãi hiện nay, được thành lập năm 1602 từ việc đổi tên phủ Tư Nghĩa thuộc dinh Quảng Nam. Sự kiện này đánh dấu lần đầu tiên danh xưng Quảng Nghĩa (hay Quảng Ngãi) xuất hiện trong lịch sử.
Quảng Ngãi: Nguồn gốc lịch sử của một tên gọi quen thuộc
Tỉnh Quảng Ngãi miền Trung Việt Nam không chỉ được biết đến với cảnh quan tươi đẹp và những bãi biển quyến rũ mà còn sở hữu một tên gọi đặc biệt mang dấu ấn lịch sử lâu đời.
Nguồn gốc của tên gọi “Quảng Ngãi” bắt nguồn từ thời kỳ phong kiến nhà Lê. Vào năm 1602, phủ Tư Nghĩa thuộc dinh Quảng Nam được đổi tên thành phủ Quảng Nghĩa. Sự kiện này đánh dấu lần đầu tiên danh xưng “Quảng Nghĩa” hay “Quảng Ngãi” xuất hiện trong sử sách.
Cái tên “Quảng Nghĩa” có ý nghĩa sâu sắc, phản ánh vị trí địa lý và đặc điểm của vùng đất này. “Quảng” có nghĩa là rộng lớn, bao la, trong khi “Nghĩa” tượng trưng cho sự trượng nghĩa, hào hiệp của con người nơi đây. Tên gọi này vừa thể hiện quy mô rộng lớn của vùng đất, vừa tôn vinh đức tính tốt đẹp của người dân địa phương.
Theo thời gian, cách viết và phát âm “Quảng Nghĩa” có sự chuyển đổi. Vào thời nhà Nguyễn, chữ “Nghĩa” được đổi thành chữ “Ngãi” để dễ phát âm hơn. Do đó, tên gọi chính thức của tỉnh hiện nay là “Quảng Ngãi”.
Ngoài tên gọi chính thức, Quảng Ngãi còn được người dân affectionately gọi bằng một số tên khác, phản ánh tình cảm gần gũi và tự hào của họ.
- Xứ Quảng: Đây là tên gọi chung của vùng đất bao gồm Quảng Nam, Quảng Ngãi và một phần Bình Định. Người dân nơi đây thường tự hào mình là “người xứ Quảng”.
- Quê hương của giải bài toán vô cực: Quảng Ngãi là quê hương của nhà toán học nổi tiếng Lê Văn Thiêm, người đã giải được bài toán vô cực, một vấn đề toán học nổi tiếng thế giới.
- Vùng đất của văn chương: Quảng Ngãi đã sản sinh ra nhiều nhà văn, nhà thơ tài năng như Tản Đà, Chế Lan Viên, Nguyễn Khoa Điềm, góp phần làm giàu cho nền văn học Việt Nam.
Tên gọi Quảng Ngãi không chỉ là một địa danh đơn thuần mà còn là biểu tượng của một vùng đất với lịch sử lâu đời, con người hào hiệp và những thành tựu văn hóa đáng tự hào. Mỗi khi nhắc đến cái tên này, người ta lại nhớ đến những bãi biển xanh trong, những cánh đồng lúa chín vàng và những con người mộc mạc, nghĩa tình của miền Trung Việt Nam.