Czy spółka ponosi odpowiedzialność karną?

Czy spółka ponosi odpowiedzialność karną? – Skupienie na osobach fizycznych a nie samym podmiocie

Często pojawia się pytanie o odpowiedzialność karną spółki. Warto jednak precyzyjnie rozróżnić odpowiedzialność karną od innych form odpowiedzialności, takich jak cywilna czy administracyjna. Sama spółka, jako byt abstrakcyjny, nie może ponosić odpowiedzialności karnej. Kodeks karny przewiduje odpowiedzialność karną wyłącznie dla osób fizycznych. Oznacza to, że nie można “skazać” spółki z o.o., akcyjnej czy innej na karę pozbawienia wolności czy grzywnę w rozumieniu prawa karnego.

Wspomniany w pytaniu art. 296 Kodeksu karnego, dotyczący niegospodarności, również odnosi się do działań konkretnych osób, a nie samej spółki. Kara pozbawienia wolności do 5 lat grozi osobie fizycznej, która działając w imieniu spółki, dopuszcza się działań na jej szkodę, np. członkowi zarządu, prokurentowi, czy nawet zwykłemu pracownikowi, jeśli jego działanie spełnia przesłanki przestępstwa.

Skupienie się na samej spółce jest błędne. Kluczowe jest ustalenie, kto konkretnie dopuścił się czynu zabronionego. Śledztwo karne ma na celu zidentyfikowanie i pociągnięcie do odpowiedzialności osoby fizycznej, która swoim działaniem lub zaniechaniem wyrządziła szkodę spółce.

Oczywiście, szkoda wyrządzona spółce może prowadzić do negatywnych konsekwencji finansowych dla samego podmiotu. Jednak są to konsekwencje w sferze cywilnoprawnej (np. roszczenia o naprawienie szkody) lub administracyjnoprawnej (np. kary nakładane przez organy nadzoru), a nie karnej.

Podsumowując, mówiąc o “odpowiedzialności karnej spółki” należy mieć na uwadze, że chodzi o odpowiedzialność karną osób fizycznych działających w jej imieniu lub na jej rzecz, a nie samej spółki jako podmiotu. To zasadnicza różnica w postrzeganiu konsekwencji czynów zabronionych w kontekście prawa karnego.