จีซิกพีดีแพ้อะไรบ้าง

ภัยเงียบที่ควรรู้: G6PD Deficiency และสิ่งที่ผู้ป่วยควรหลีกเลี่ยง

โรคจีซิกพีดี (G6PD Deficiency) หรือภาวะเอนไซม์กลูโคส-6-ฟอสเฟตดีไฮโดรจีเนสพร่อง เป็นโรคทางพันธุกรรมที่พบได้บ่อยในกลุ่มชาติพันธุ์ต่างๆ ทั่วโลก โรคนี้ส่งผลให้ร่างกายขาดเอนไซม์ที่สำคัญในการป้องกันความเสียหายของเซลล์เม็ดเลือดแดง เมื่อร่างกายได้รับสารกระตุ้นบางชนิด เซลล์เม็ดเลือดแดงอาจถูกทำลายได้ง่ายกว่าปกติ นำไปสู่ภาวะโลหิตจางแบบเฉียบพลัน ซึ่งอาจรุนแรงถึงขั้นเป็นอันตรายถึงชีวิตได้

ความร้ายกาจของ G6PD Deficiency อยู่ที่ความไม่แน่นอน อาการของโรคอาจไม่ปรากฏชัดเจนในช่วงชีวิตปกติ และมักจะแสดงอาการออกมาเมื่อร่างกายสัมผัสกับปัจจัยกระตุ้นบางอย่าง ดังนั้น การรู้จักปัจจัยเสี่ยงและสิ่งที่ผู้ป่วยควรหลีกเลี่ยงจึงมีความสำคัญอย่างยิ่ง

ยาและสารเคมีที่ควรหลีกเลี่ยงในผู้ป่วย G6PD:

นอกจากอะสไพรินที่กล่าวมาแล้ว ยังมีกลุ่มยาอื่นๆ ที่ควรหลีกเลี่ยงอย่างเคร่งครัด โดยเฉพาะกลุ่มยาที่มีฤทธิ์ออกซิไดซ์สูง เช่น:

• ยาต้านมาลาเรียบางชนิด: เช่น Primaquine, Pamaquine ควรปรึกษาแพทย์ก่อนรับประทานยาต้านมาลาเรียทุกชนิด โดยเฉพาะการเดินทางไปยังพื้นที่เสี่ยงโรคมาลาเรีย
• ยา Sulfonamides: กลุ่มยาปฏิชีวนะที่ใช้รักษาการติดเชื้อแบคทีเรียบางชนิด
• ยา Nitrofurantoin: ใช้รักษาการติดเชื้อทางเดินปัสสาวะ
• บางชนิดของวิตามินบี: โดยเฉพาะวิตามินบีบางชนิดที่มีความเข้มข้นสูง ควรปรึกษาแพทย์ก่อนรับประทาน
• ยาแก้ปวดบางชนิด: นอกจากอะสไพรินแล้ว ยังรวมถึงยาแก้ปวดบางชนิดที่อาจมีส่วนประกอบที่กระตุ้นให้เกิดภาวะโลหิตจางได้ ควรอ่านฉลากยาอย่างละเอียดหรือปรึกษาเภสัชกร

อาหารและสารอาหารที่ควรระมัดระวัง:

ในขณะที่การหลีกเลี่ยงถั่วลิสงและฝรั่งเป็นคำแนะนำที่พบได้บ่อย แต่ยังขาดหลักฐานทางการแพทย์ที่ชี้ชัดว่าเป็นสาเหตุหลักของการเกิดภาวะโลหิตจางในผู้ป่วย G6PD อย่างไรก็ตาม การรับประทานอาหารที่มีประโยชน์และหลากหลาย โดยเน้นผักและผลไม้ จะช่วยเสริมสร้างสุขภาพโดยรวม และอาจช่วยลดความเสี่ยงต่อการเกิดภาวะโลหิตจางได้ แต่สำหรับถั่วลิสงและฝรั่ง ควรสังเกตอาการตนเองหลังรับประทาน หากพบความผิดปกติควรหยุดรับประทานทันที

การดูแลตนเองในผู้ป่วย G6PD:

• ดื่มน้ำสะอาดมากๆ: ช่วยลดความเข้มข้นของเลือดและช่วยขับสารพิษออกจากร่างกาย
• พักผ่อนให้เพียงพอ: การพักผ่อนอย่างเพียงพอช่วยให้ร่างกายฟื้นฟูและเสริมสร้างภูมิคุ้มกัน
• รับประทานอาหารที่มีประโยชน์: เน้นอาหารที่มีประโยชน์ต่อสุขภาพ หลากหลาย ครบ 5 หมู่ โดยเฉพาะอาหารที่มีธาตุเหล็กสูง เพื่อช่วยในการสร้างเม็ดเลือดแดง
• หลีกเลี่ยงสารเคมีและสิ่งกระตุ้นต่างๆ: เช่น ยาฆ่าแมลง สารเคมีในครัวเรือน ควรสวมถุงมือป้องกันเมื่อต้องสัมผัสสารเคมี
• ติดต่อแพทย์ทันทีหากมีอาการผิดปกติ: เช่น ตัวเหลือง ตาเหลือง ปัสสาวะสีเข้ม อ่อนเพลีย เหนื่อยง่าย ควรไปพบแพทย์เพื่อตรวจวินิจฉัยและรับการรักษาอย่างทันท่วงที

บทความนี้ให้ข้อมูลเพื่อการเรียนรู้เท่านั้น ไม่ใช่คำแนะนำทางการแพทย์ ผู้ป่วย G6PD ควรปรึกษาแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพเพื่อรับคำแนะนำเฉพาะบุคคล ก่อนที่จะรับประทานยาหรืออาหารเสริมใดๆ และเพื่อการดูแลสุขภาพอย่างเหมาะสมที่สุด