โรคที่เกี่ยวกับภูมิคุ้มกันบกพร่อง มีอะไรบ้าง

ภัยเงียบจากภายใน: เมื่อภูมิคุ้มกันหันมาทำร้ายเรา

ระบบภูมิคุ้มกันเปรียบเสมือนกองทัพองครักษ์คอยปกป้องร่างกายจากศัตรูภายนอกอย่างเชื้อโรคและสิ่งแปลกปลอม แต่หากกองทัพนี้เกิดความผิดปกติ ไม่ว่าจะแข็งแกร่งเกินไปจนทำร้ายเนื้อเยื่อตัวเอง หรืออ่อนแอเกินไปจนไม่สามารถป้องกันอันตรายได้ ย่อมนำไปสู่โรคภัยไข้เจ็บมากมาย นอกเหนือจากโรคภูมิแพ้และมะเร็งที่หลายคนคุ้นเคย ยังมีโรคที่เกี่ยวกับภูมิคุ้มกันบกพร่องอีกหลากหลายรูปแบบที่ควรทำความเข้าใจเพื่อการดูแลสุขภาพอย่างมีประสิทธิภาพ

โรคที่เกี่ยวกับภูมิคุ้มกันบกพร่องสามารถแบ่งออกเป็น 2 กลุ่มใหญ่ๆ คือ

1. โรคภูมิต้านตนเอง (Autoimmune Diseases): เกิดจากระบบภูมิคุ้มกันทำงานผิดพลาด มองเซลล์และเนื้อเยื่อของตนเองเป็นศัตรู แล้วเข้าโจมตีทำลาย ส่งผลให้เกิดการอักเสบและความเสียหายต่ออวัยวะต่างๆ ตัวอย่างโรคภูมิต้านตนเองที่พบได้บ่อย เช่น

• โรคลูปัส (Systemic Lupus Erythematosus – SLE): โรคที่ภูมิคุ้มกันโจมตีอวัยวะต่างๆ ทั่วร่างกาย เช่น ผิวหนัง ข้อต่อ ไต หัวใจ และปอด ทำให้เกิดอาการได้หลากหลาย ตั้งแต่ผื่นผิวหนัง ปวดข้อ ไปจนถึงไตวาย
• โรคข้ออักเสบรูมาตอยด์ (Rheumatoid Arthritis): โรคที่ภูมิคุ้มกันโจมตีเยื่อบุข้อ ทำให้เกิดอาการปวด บวม แดง และข้อผิดรูป
• โรคสะเก็ดเงิน (Psoriasis): โรคที่ภูมิคุ้มกันกระตุ้นให้เซลล์ผิวหนังแบ่งตัวเร็วกว่าปกติ ทำให้เกิดเป็นผื่นแดง คัน และมีสะเก็ด
• โรคเบาหวานชนิดที่ 1 (Type 1 Diabetes): โรคที่ภูมิคุ้มกันทำลายเซลล์ในตับอ่อนที่ผลิตอินซูลิน ทำให้ร่างกายไม่สามารถควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดได้
• โรคปลอกประสาทอักเสบ (Multiple Sclerosis): โรคที่ภูมิคุ้มกันทำลายปลอกหุ้มเส้นประสาทในสมองและไขสันหลัง ทำให้เกิดอาการทางระบบประสาท เช่น กล้ามเนื้ออ่อนแรง ชา และปัญหาการมองเห็น

2. ภาวะภูมิคุ้มกันบกพร่อง (Immunodeficiency Disorders): เกิดจากระบบภูมิคุ้มกันอ่อนแอ ไม่สามารถต่อสู้กับเชื้อโรคและสิ่งแปลกปลอมได้อย่างมีประสิทธิภาพ ทำให้ร่างกายติดเชื้อได้ง่ายและมีอาการรุนแรงกว่าคนปกติ ภาวะภูมิคุ้มกันบกพร่องแบ่งออกเป็น 2 ประเภท คือ

• ภูมิคุ้มกันบกพร่องปฐมภูมิ (Primary Immunodeficiency): เป็นภาวะที่เกิดจากความผิดปกติทางพันธุกรรม มีมาตั้งแต่กำเนิด มักพบในเด็ก ตัวอย่างเช่น โรค SCID (Severe Combined Immunodeficiency)
• ภูมิคุ้มกันบกพร่องทุติยภูมิ (Secondary Immunodeficiency): เป็นภาวะที่เกิดขึ้นภายหลัง อาจเกิดจากการติดเชื้อ เช่น HIV การได้รับยาบางชนิด เช่น ยาเคมีบำบัด โรคมะเร็ง การขาดสารอาหาร หรือความเครียด

การดูแลสุขภาพให้แข็งแรง รับประทานอาหารที่มีประโยชน์ ออกกำลังกายสม่ำเสมอ พักผ่อนให้เพียงพอ และหลีกเลี่ยงปัจจัยเสี่ยงต่างๆ เป็นสิ่งสำคัญในการเสริมสร้างระบบภูมิคุ้มกันให้แข็งแรง หากสงสัยว่าตนเองมีภาวะภูมิคุ้มกันบกพร่อง ควรปรึกษาแพทย์เพื่อรับการวินิจฉัยและรักษาอย่างถูกต้อง

การเข้าใจถึงโรคที่เกี่ยวกับภูมิคุ้มกันบกพร่อง ไม่เพียงช่วยให้เราดูแลสุขภาพของตนเองได้ดีขึ้น แต่ยังช่วยให้เราเข้าใจและเห็นใจผู้ป่วยที่กำลังต่อสู้กับโรคเหล่านี้อีกด้วย