กลืนน้ําลายลําบากเกิดจากอะไร

เมื่อกลืนลำบาก… สัญญาณเตือนที่ไม่ควรมองข้าม

ภาวะกลืนลำบาก หรือ Dysphagia เป็นอาการที่หลายคนอาจเคยพบเจอ แต่ความรุนแรงและสาเหตุนั้นแตกต่างกันไป ตั้งแต่เพียงความรู้สึกไม่สบายเล็กน้อยจนถึงความยากลำบากอย่างมากในการกลืนอาหารและน้ำ การเข้าใจสาเหตุที่แท้จริงจึงเป็นสิ่งสำคัญในการรักษาและป้องกันภาวะแทรกซ้อน

ความลำบากในการกลืนนั้นไม่ได้เกิดจากสาเหตุเดียวเสมอไป มันเป็นอาการแสดงที่บ่งบอกถึงปัญหาสุขภาพได้หลายอย่าง ซึ่งสามารถแบ่งสาเหตุได้คร่าวๆ ดังนี้:

1. ปัญหาเกี่ยวกับระบบประสาท:

• โรคหลอดเลือดสมอง (Stroke): การขาดเลือดไปเลี้ยงสมองส่วนที่ควบคุมการกลืน อาจทำให้เกิดความอ่อนแรงของกล้ามเนื้อที่เกี่ยวข้องกับการกลืน ส่งผลให้การกลืนลำบาก โดยเฉพาะในด้านความแข็งแรงของลิ้นและกล้ามเนื้อคอ
• โรคอัมพาต (Paralysis): ไม่ว่าจะเป็นอัมพาตจากสาเหตุใดๆ ก็ตาม จะส่งผลต่อการควบคุมการทำงานของกล้ามเนื้อ รวมถึงกล้ามเนื้อที่ใช้ในการกลืน
• โรคปลอกประสาทเสื่อมแข็ง (Multiple Sclerosis – MS): โรคระบบประสาทที่ส่งผลต่อการทำงานของสมองและไขสันหลัง อาจทำให้เกิดอาการกลืนลำบากได้เช่นกัน
• โรคพาร์กินสัน (Parkinson’s Disease): การเคลื่อนไหวที่ช้าและแข็งเกร็งเป็นลักษณะเด่นของโรคนี้ ส่งผลให้การกลืนอาหารและน้ำเป็นไปได้ยาก

2. ปัญหาทางกายวิภาค:

• ความผิดปกติของโครงสร้างในช่องปากและคอ: เช่น เนื้องอกในช่องปาก ลำคอ หรือหลอดอาหาร การตีบตันของหลอดอาหาร หรือความผิดปกติแต่กำเนิดต่างๆ ที่ส่งผลต่อรูปร่างและการทำงานของอวัยวะที่เกี่ยวข้องกับการกลืน
• การบาดเจ็บที่ศีรษะและลำคอ: การได้รับบาดเจ็บจากอุบัติเหตุอาจทำให้เกิดความเสียหายต่อกล้ามเนื้อ เส้นประสาท หรือโครงสร้างอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องกับการกลืน
• การติดเชื้อในช่องปากและลำคอ: เช่น ต่อมทอนซิลอักเสบ ลำคออักเสบ อาจทำให้เกิดความเจ็บปวดและบวม ส่งผลให้กลืนลำบากชั่วคราว

3. ปัญหาอื่นๆ:

• ผลข้างเคียงจากการใช้ยาบางชนิด: ยาบางชนิดอาจมีผลข้างเคียงที่ทำให้เกิดภาวะกลืนลำบากได้ เช่น ยาบางชนิดที่ใช้รักษาโรคทางระบบประสาท หรือยาที่มีฤทธิ์ทำให้กล้ามเนื้ออ่อนแรง
• โรคกรดไหลย้อน (Gastroesophageal Reflux Disease – GERD): กรดจากกระเพาะอาหารไหลย้อนขึ้นมาในหลอดอาหาร อาจทำให้เกิดการอักเสบและระคายเคือง ส่งผลให้กลืนลำบาก
• โรคระบบทางเดินอาหารอื่นๆ: เช่น โรคกระเพาะ โรค Crohn’s Disease อาจส่งผลกระทบต่อการกลืนได้โดยอ้อม

เมื่อใดควรไปพบแพทย์?

หากคุณมีอาการกลืนลำบาก ไม่ว่าจะรุนแรงหรือไม่ ควรไปพบแพทย์เพื่อตรวจหาสาเหตุและรับการรักษาที่เหมาะสม โดยเฉพาะอย่างยิ่งหากอาการดังกล่าว:

• เกิดขึ้นอย่างฉับพลัน
• ร่วมกับอาการอื่นๆ เช่น น้ำหนักลด ไอ อาเจียน หรือเจ็บหน้าอก
• ไม่ดีขึ้นหลังจากหลายวัน

แพทย์จะทำการตรวจร่างกาย ตรวจสอบประวัติการเจ็บป่วย และอาจสั่งตรวจเพิ่มเติม เช่น การตรวจกลืน การส่องกล้อง หรือการเอกซเรย์ เพื่อหาสาเหตุที่แท้จริงและวางแผนการรักษาต่อไป

การกลืนลำบากไม่ใช่เรื่องเล็กน้อย การรับการวินิจฉัยและรักษาอย่างทันท่วงที จะช่วยป้องกันภาวะแทรกซ้อน เช่น ภาวะขาดสารอาหาร การติดเชื้อในปอด และปรับคุณภาพชีวิตให้ดียิ่งขึ้น