โรคอะไรบ้างที่ห้ามบริจาคเลือด

เปิดคู่มือสุขภาพ: โรคต้องห้าม บริจาคเลือดอย่างไรให้ปลอดภัยทั้งผู้ให้และผู้รับ

การบริจาคเลือดถือเป็น “การให้” ที่ยิ่งใหญ่ เป็นการต่อลมหายใจและช่วยชีวิตเพื่อนมนุษย์ แต่สิ่งที่สำคัญไม่ยิ่งหย่อนไปกว่ากันคือ การตระหนักถึงความปลอดภัย ทั้งต่อตัวผู้บริจาคเองและต่อผู้ที่ได้รับเลือด เนื่องจากมีโรคบางชนิดที่สามารถแพร่กระจายผ่านการถ่ายเลือดได้ ดังนั้น การทำความเข้าใจว่าโรคใดบ้างที่ “ต้องห้าม” ในการบริจาคเลือดจึงเป็นเรื่องจำเป็นอย่างยิ่ง

บทความนี้จะเจาะลึกถึงประเด็นดังกล่าว โดยเน้นย้ำถึงโรคและภาวะสุขภาพที่ไม่ควรบริจาคเลือด เพื่อสร้างความเข้าใจที่ถูกต้องและส่งเสริมให้การบริจาคเลือดเป็นไปอย่างปลอดภัยและมีประสิทธิภาพ

โรคต้องห้าม…เพราะเหตุใด?

การบริจาคเลือดในขณะที่ร่างกายมีโรคบางชนิด อาจส่งผลเสียได้ 2 ทางหลักๆ คือ

• อันตรายต่อผู้รับเลือด: โรคบางชนิด เช่น โรคติดเชื้อ สามารถแพร่กระจายผ่านทางเลือดได้ ทำให้ผู้รับเลือดติดเชื้อและเจ็บป่วยตามไปด้วย
• อันตรายต่อผู้บริจาค: การบริจาคเลือดในขณะที่ร่างกายอ่อนแอ หรือมีโรคบางชนิด อาจทำให้สุขภาพของผู้บริจาคทรุดโทรมลงได้

รายชื่อโรคต้องห้าม (และเหตุผลที่ต้องห้าม)

ถึงแม้ว่าการคัดกรองผู้บริจาคเลือดจะมีความเข้มงวด แต่การทราบข้อมูลเบื้องต้นเกี่ยวกับโรคต้องห้าม จะช่วยให้ผู้ที่สนใจบริจาคเลือดสามารถประเมินตัวเองได้ในเบื้องต้น

• โรคติดเชื้อ:
  • ไวรัสตับอักเสบ บี และ ซี: ไวรัสเหล่านี้สามารถอยู่ในเลือดได้เป็นเวลานานและแพร่กระจายไปยังผู้รับเลือด ทำให้เกิดภาวะตับอักเสบเรื้อรังและอาจนำไปสู่มะเร็งตับได้
  • เอชไอวี (HIV): เชื้อเอชไอวีเป็นสาเหตุของโรคเอดส์ (AIDS) และสามารถแพร่กระจายผ่านทางเลือดได้อย่างมีประสิทธิภาพ
  • ซิฟิลิส: โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ที่สามารถแพร่กระจายผ่านทางเลือดได้เช่นกัน
  • มาลาเรีย: ผู้ที่อาศัยอยู่ในพื้นที่ที่มีการระบาดของมาลาเรีย หรือเคยเดินทางไปยังพื้นที่เหล่านั้น อาจมีเชื้อมาลาเรียอยู่ในเลือด แม้ว่าจะไม่มีอาการป่วยก็ตาม
  • โรคติดเชื้ออื่นๆ: โรคติดเชื้ออื่นๆ ที่อาจเป็นข้อห้ามในการบริจาคเลือด ได้แก่ โรคคริวซ์เฟลด์-จาคอบ (Creutzfeldt-Jakob disease – CJD) หรือโรคสมองเสื่อมชนิดหนึ่ง
• โรคเลือด:
  • โรคฮีโมฟิเลีย: เป็นโรคที่ทำให้เลือดแข็งตัวช้า หากผู้ป่วยฮีโมฟิเลียบริจาคเลือด อาจทำให้เกิดภาวะเลือดออกไม่หยุดหลังจากการเจาะเลือดได้
  • ภาวะเกล็ดเลือดต่ำผิดปกติ: การบริจาคเลือดอาจทำให้ภาวะเกล็ดเลือดต่ำของผู้บริจาคแย่ลง
• โรคมะเร็งเม็ดเลือดขาว (Leukemia) และมะเร็งต่อมน้ำเหลือง (Lymphoma): โรคเหล่านี้มีผลต่อระบบเลือดและอาจแพร่กระจายไปยังผู้รับเลือดได้
• โรคหัวใจและหลอดเลือดที่รุนแรง: ผู้ที่มีภาวะหัวใจล้มเหลวรุนแรง หรือโรคหลอดเลือดหัวใจตีบ อาจไม่เหมาะที่จะบริจาคเลือด
• โรคอื่นๆ: โรคบางชนิด เช่น โรคเบาหวานที่ควบคุมไม่ได้ หรือโรคไตเรื้อรัง อาจเป็นข้อห้ามในการบริจาคเลือดได้ ขึ้นอยู่กับดุลยพินิจของแพทย์

ข้อควรจำ:

• การคัดกรองก่อนบริจาคเลือด: ก่อนการบริจาคเลือดทุกครั้ง จะมีการซักประวัติและตรวจร่างกายอย่างละเอียด เพื่อประเมินความเหมาะสมของผู้บริจาค
• การตรวจเลือด: เลือดที่บริจาคจะได้รับการตรวจหาเชื้อโรคต่างๆ เช่น เอชไอวี, ไวรัสตับอักเสบ บี และ ซี
• การแจ้งข้อมูลตามความเป็นจริง: ผู้บริจาคควรแจ้งข้อมูลสุขภาพของตนเองตามความเป็นจริง เพื่อให้เจ้าหน้าที่สามารถประเมินความเสี่ยงได้อย่างถูกต้อง
• ปรึกษาแพทย์: หากมีข้อสงสัยเกี่ยวกับคุณสมบัติในการบริจาคเลือด ควรปรึกษาแพทย์เพื่อขอคำแนะนำ

บทสรุป:

การบริจาคเลือดเป็นการทำบุญที่ยิ่งใหญ่ แต่การคำนึงถึงความปลอดภัยทั้งต่อตนเองและผู้อื่นเป็นสิ่งสำคัญยิ่งกว่า การทำความเข้าใจเกี่ยวกับโรคต้องห้ามและปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์ จะช่วยให้การบริจาคเลือดเป็นไปอย่างปลอดภัยและมีประสิทธิภาพ สามารถช่วยชีวิตเพื่อนมนุษย์ได้อย่างแท้จริง