โรคเบาหวานมีสาเหตุและปัจจัยเสี่ยงจากอะไร

เบาหวาน: เข้าใจสาเหตุ ปัจจัยเสี่ยง และการควบคุมด้วยวิถีชีวิต

โรคเบาหวานเป็นภาวะเรื้อรังที่ร่างกายไม่สามารถควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดได้อย่างมีประสิทธิภาพ ส่งผลให้ระดับน้ำตาลในเลือดสูงเกินไป ซึ่งเป็นอันตรายต่อสุขภาพในระยะยาว การทำความเข้าใจสาเหตุและปัจจัยเสี่ยงของโรคเบาหวานเป็นกุญแจสำคัญในการป้องกันและควบคุมโรคนี้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ

สาเหตุและปัจจัยเสี่ยงของโรคเบาหวาน:

โรคเบาหวานสามารถแบ่งออกเป็นประเภทหลักๆ ได้แก่ เบาหวานชนิดที่ 1, เบาหวานชนิดที่ 2 และเบาหวานขณะตั้งครรภ์ ซึ่งแต่ละประเภทมีสาเหตุและปัจจัยเสี่ยงที่แตกต่างกันไป

• เบาหวานชนิดที่ 1: เกิดจากระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายทำลายเซลล์เบต้าในตับอ่อนที่ผลิตอินซูลิน ส่งผลให้ร่างกายขาดอินซูลินอย่างสิ้นเชิง ปัจจัยเสี่ยง ได้แก่ พันธุกรรม การติดเชื้อไวรัสบางชนิด และปัจจัยสิ่งแวดล้อมอื่นๆ ที่ยังไม่ทราบแน่ชัด โดยมักพบในเด็กและวัยรุ่น

• เบาหวานชนิดที่ 2: เกิดจากภาวะดื้อต่ออินซูลิน คือร่างกายไม่สามารถใช้อินซูลินได้อย่างมีประสิทธิภาพ และตับอ่อนอาจผลิตอินซูลินได้ไม่เพียงพอต่อความต้องการของร่างกาย ปัจจัยเสี่ยง ได้แก่ ภาวะอ้วน ประวัติครอบครัวมีโรคเบาหวาน การขาดการออกกำลังกาย อายุที่เพิ่มขึ้น เชื้อชาติบางเชื้อชาติ และภาวะไขมันในเลือดสูง โดยมักพบในผู้ใหญ่

• เบาหวานขณะตั้งครรภ์: เกิดขึ้นเฉพาะในช่วงตั้งครรภ์ โดยร่างกายไม่สามารถผลิตอินซูลินได้เพียงพอ ทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดสูง ปัจจัยเสี่ยง ได้แก่ อายุที่มากขึ้นขณะตั้งครรภ์ ภาวะอ้วนก่อนตั้งครรภ์ ประวัติครอบครัวมีโรคเบาหวาน และเคยมีภาวะเบาหวานขณะตั้งครรภ์มาก่อน

ควบคุมเบาหวานด้วยการปรับเปลี่ยนวิถีชีวิต:

การปรับเปลี่ยนวิถีชีวิตเป็นหัวใจสำคัญในการควบคุมโรคเบาหวาน โดยเฉพาะเบาหวานชนิดที่ 2 และสามารถช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดภาวะแทรกซ้อนได้ ซึ่งประกอบด้วย:

• รับประทานอาหารที่มีประโยชน์: เน้นอาหารที่มีใยอาหารสูง เช่น ผัก ผลไม้ ธัญพืชไม่ขัดสี และจำกัดอาหารที่มีน้ำตาล ไขมันอิ่มตัว และไขมันทรานส์สูง
• ออกกำลังกายสม่ำเสมอ: อย่างน้อย 150 นาทีต่อสัปดาห์ โดยเลือกกิจกรรมที่ชอบ เช่น เดินเร็ว ว่ายน้ำ ปั่นจักรยาน
• พักผ่อนให้เพียงพอ: การนอนหลับไม่เพียงพอส่งผลต่อระดับน้ำตาลในเลือด ดังนั้นควรนอนหลับให้ได้ 7-8 ชั่วโมงต่อคืน
• ควบคุมน้ำหนัก: หากมีภาวะน้ำหนักเกินหรืออ้วน การลดน้ำหนักแม้เพียงเล็กน้อยก็สามารถช่วยควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดได้
• ตรวจสุขภาพเป็นประจำ: การตรวจระดับน้ำตาลในเลือด ความดันโลหิต และระดับไขมันในเลือดเป็นประจำ ช่วยให้แพทย์สามารถติดตามและปรับแผนการรักษาได้อย่างเหมาะสม และช่วยป้องกันภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้น

การควบคุมเบาหวานจำเป็นต้องอาศัยความเข้าใจ ความใส่ใจ และความมุ่งมั่นในการปรับเปลี่ยนวิถีชีวิต รวมถึงการปรึกษาแพทย์อย่างสม่ำเสมอ เพื่อการดูแลสุขภาพอย่างมีประสิทธิภาพและมีคุณภาพชีวิตที่ดี