G6PD ห้ามกินยาอะไรบ้าง

G6PD: รู้ไว้… ห่างไกลยาอันตราย ปกป้องชีวิตจากภาวะพร่องเอนไซม์

ภาวะพร่องเอนไซม์ G6PD (Glucose-6-Phosphate Dehydrogenase Deficiency) เป็นภาวะทางพันธุกรรมที่พบบ่อยในประเทศไทย ทำให้ร่างกายขาดเอนไซม์สำคัญในการปกป้องเซลล์เม็ดเลือดแดงจากสารอนุมูลอิสระ ส่งผลให้เม็ดเลือดแดงแตกง่ายกว่าปกติ เมื่อได้รับสิ่งกระตุ้นบางอย่าง เช่น อาหาร ยา หรือการติดเชื้อ

การทราบว่ายาชนิดใดบ้างที่ควรหลีกเลี่ยงเป็นสิ่งสำคัญยิ่งสำหรับผู้มีภาวะพร่องเอนไซม์ G6PD เพื่อป้องกันภาวะเม็ดเลือดแดงแตก หรือที่เรียกว่า “ฮีโมไลซิส” ซึ่งอาจนำไปสู่ภาวะซีด อ่อนเพลีย ตัวเหลือง ตาเหลือง และในกรณีรุนแรงอาจเป็นอันตรายถึงชีวิตได้

ยาที่ควรหลีกเลี่ยงหรือใช้ด้วยความระมัดระวังเป็นพิเศษ:

นอกเหนือจากยาปฏิชีวนะกลุ่ม Quinolones, Nitrofurans, Chloramphenical และยากลุ่มซัลฟา (Dapsone, Co-trimoxazole, Sulfadiazine และ Sulfasalazine) ที่กล่าวถึงแล้ว ยังมียาและสารอื่นๆ ที่อาจเป็นอันตรายต่อผู้มีภาวะพร่องเอนไซม์ G6PD ได้แก่:

• ยาต้านมาลาเรีย: ยาบางชนิด เช่น Primaquine, Quinine
• ยาแก้ปวด ลดไข้: Aspirin, Phenazopyridine (Pyridium)
• สารเคมีบางชนิด: Naphthalene (ลูกเหม็น), สารเคมีในผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดบางชนิด

ทำไมยาเหล่านี้ถึงเป็นอันตราย?

ยาบางชนิดมีฤทธิ์ออกซิไดซ์ (Oxidizing Agents) คือสามารถกระตุ้นให้เกิดสารอนุมูลอิสระในร่างกาย ซึ่งเป็นอันตรายต่อเม็ดเลือดแดงที่ขาดการปกป้องจากเอนไซม์ G6PD ทำให้เม็ดเลือดแดงแตกง่ายขึ้น

สิ่งที่ผู้มีภาวะพร่องเอนไซม์ G6PD ควรรู้และปฏิบัติ:

1. แจ้งแพทย์และเภสัชกร: ทุกครั้งที่เข้ารับการรักษาหรือซื้อยา ควรแจ้งให้แพทย์และเภสัชกรทราบว่าท่านมีภาวะพร่องเอนไซม์ G6PD เพื่อให้ได้รับยาที่ปลอดภัยและเหมาะสม
2. อ่านฉลากยาอย่างละเอียด: ก่อนรับประทานยาใดๆ ควรอ่านฉลากยาอย่างละเอียด และตรวจสอบส่วนประกอบของยา หากไม่แน่ใจควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกร
3. หลีกเลี่ยงการใช้ยาเอง: ไม่ควรซื้อยาหรือสมุนไพรมารับประทานเองโดยไม่ได้ปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกร เพราะอาจมียาบางชนิดที่เป็นอันตรายแฝงอยู่
4. พกบัตรประจำตัว: ควรพกบัตรประจำตัวที่ระบุว่ามีภาวะพร่องเอนไซม์ G6PD ติดตัวเสมอ เพื่อให้เจ้าหน้าที่ทางการแพทย์ทราบในกรณีฉุกเฉิน
5. เฝ้าสังเกตอาการผิดปกติ: หากมีอาการผิดปกติ เช่น อ่อนเพลีย เหนื่อยง่าย ตัวเหลือง ตาเหลือง ปัสสาวะสีเข้ม หลังรับประทานยาหรือสัมผัสสารเคมีบางชนิด ควรรีบปรึกษาแพทย์ทันที

ข้อควรจำ:

• ยาที่ปลอดภัยสำหรับคนทั่วไป อาจเป็นอันตรายสำหรับผู้มีภาวะพร่องเอนไซม์ G6PD
• ความรุนแรงของอาการฮีโมไลซิส (เม็ดเลือดแดงแตก) ขึ้นอยู่กับชนิดของยา ปริมาณยา และระดับความรุนแรงของภาวะพร่องเอนไซม์ G6PD ในแต่ละบุคคล
• ข้อมูลที่ให้ไว้ในบทความนี้เป็นข้อมูลเบื้องต้นเท่านั้น ควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรเพื่อขอคำแนะนำที่เฉพาะเจาะจงสำหรับท่าน

การมีความรู้และความเข้าใจเกี่ยวกับภาวะพร่องเอนไซม์ G6PD และปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์อย่างเคร่งครัด จะช่วยให้ผู้มีภาวะนี้สามารถใช้ชีวิตได้อย่างมีความสุขและปลอดภัย