เก็บปัสสาวะ เก็บยังไง

คู่มือฉบับเข้าใจง่าย: เก็บปัสสาวะอย่างไรให้ผลตรวจแม่นยำ

การตรวจปัสสาวะเป็นการตรวจวินิจฉัยเบื้องต้นที่สำคัญ สามารถให้ข้อมูลเบาะแสเกี่ยวกับสุขภาพโดยรวมของร่างกาย ช่วยในการวินิจฉัยโรคต่างๆ เช่น โรคไต โรคเบาหวาน การติดเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะ รวมถึงใช้ติดตามผลการรักษาได้อีกด้วย แต่เพื่อให้ผลตรวจแม่นยำและเชื่อถือได้ การเก็บปัสสาวะอย่างถูกวิธีจึงเป็นสิ่งสำคัญที่ไม่ควรมองข้าม

บทความนี้จะนำเสนอขั้นตอนการเก็บปัสสาวะที่ถูกต้อง เข้าใจง่าย และสามารถนำไปปฏิบัติได้จริง เพื่อให้คุณมั่นใจได้ว่าผลตรวจปัสสาวะของคุณจะสะท้อนถึงสภาวะสุขภาพที่แท้จริง

ทำไมการเก็บปัสสาวะอย่างถูกวิธีจึงสำคัญ?

การเก็บปัสสาวะที่ไม่ถูกต้องอาจนำไปสู่ผลตรวจที่คลาดเคลื่อนได้ เช่น:

• ปนเปื้อน: สิ่งสกปรกหรือเชื้อโรคจากภายนอกอาจปนเปื้อนในปัสสาวะ ทำให้ผลตรวจบ่งชี้ว่ามีการติดเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะ ทั้งที่ความจริงแล้วไม่ได้เป็นเช่นนั้น
• การเปลี่ยนแปลงทางเคมี: ปัสสาวะที่ทิ้งไว้นานเกินไปอาจมีการเปลี่ยนแปลงทางเคมี ทำให้ค่า pH เปลี่ยนแปลง หรือมีแบคทีเรียเจริญเติบโต ซึ่งส่งผลต่อความถูกต้องของผลตรวจ
• ผลตรวจที่ผิดพลาด: ผลตรวจที่ไม่ถูกต้องอาจนำไปสู่การวินิจฉัยโรคที่ผิดพลาด และการรักษาที่ไม่เหมาะสม

ขั้นตอนการเก็บปัสสาวะที่ถูกต้อง (Midstream Clean Catch):

1. เตรียมอุปกรณ์:
   • ภาชนะสะอาด: ภาชนะที่ใช้เก็บปัสสาวะควรเป็นภาชนะที่ผ่านการฆ่าเชื้อแล้ว หรือภาชนะที่แพทย์/พยาบาลจัดเตรียมให้ ไม่ควรใช้ภาชนะที่ใช้ใส่อาหารหรือเครื่องดื่มมาก่อน
   • สบู่อ่อนๆ และน้ำสะอาด: ใช้สำหรับทำความสะอาดบริเวณอวัยวะเพศ
   • ผ้าสะอาด: ใช้สำหรับเช็ดให้แห้งหลังทำความสะอาด
2. ทำความสะอาด:
   • ล้างมือให้สะอาดด้วยสบู่และน้ำก่อนเริ่มขั้นตอน
   • ทำความสะอาดบริเวณอวัยวะเพศด้วยสบู่อ่อนๆ และน้ำสะอาด:
     • สำหรับผู้หญิง: เช็ดจากด้านหน้าไปด้านหลังเพื่อป้องกันการปนเปื้อนจากทวารหนัก
     • สำหรับผู้ชาย: ดึงหนังหุ้มปลาย (หากมี) และทำความสะอาดบริเวณปลายอวัยวะเพศ
   • ล้างสบู่ออกให้หมดจด และเช็ดให้แห้งด้วยผ้าสะอาด
3. เก็บปัสสาวะ:
   • เริ่มปัสสาวะ: ปัสสาวะทิ้งช่วงแรกเล็กน้อยลงในโถส้วม (ประมาณ 1-2 วินาที)
   • เก็บปัสสาวะช่วงกลาง: เก็บปัสสาวะช่วงกลาง (midstream) ประมาณ 20-30 มิลลิลิตร ลงในภาชนะที่เตรียมไว้ โดยระวังไม่ให้ภาชนะสัมผัสกับอวัยวะเพศ
   • ปัสสาวะส่วนที่เหลือ: ปัสสาวะส่วนที่เหลือลงในโถส้วม
4. ปิดฝาและนำส่ง:
   • ปิดฝาภาชนะให้สนิททันที
   • รีบนำส่งห้องปฏิบัติการภายใน 1 ชั่วโมง เพื่อให้ผลตรวจมีความแม่นยำมากที่สุด

หากไม่สามารถนำส่งได้ทันที:

• แช่ตู้เย็น: หากไม่สามารถนำส่งปัสสาวะได้ทันที ให้แช่ตู้เย็นที่อุณหภูมิ 0-4 องศาเซลเซียส (ช่องแช่ผัก)
• ระยะเวลา: ไม่ควรแช่ปัสสาวะในตู้เย็นนานเกิน 18 ชั่วโมง เพื่อป้องกันการเปลี่ยนแปลงของค่า pH จากแบคทีเรีย

ข้อควรจำเพิ่มเติม:

• หลีกเลี่ยงการเก็บปัสสาวะในช่วงมีประจำเดือน (สำหรับผู้หญิง) หากจำเป็นต้องเก็บ ควรใช้ผ้าอนามัยแบบสอดก่อนทำการเก็บปัสสาวะ
• หากแพทย์/พยาบาลมีคำแนะนำเพิ่มเติม ควรปฏิบัติตามอย่างเคร่งครัด

สรุป:

การเก็บปัสสาวะอย่างถูกวิธีเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่งเพื่อให้ได้ผลตรวจที่แม่นยำและเชื่อถือได้ การปฏิบัติตามขั้นตอนที่กล่าวมาข้างต้นอย่างเคร่งครัด จะช่วยลดโอกาสในการเกิดข้อผิดพลาด และทำให้แพทย์สามารถวินิจฉัยโรคได้อย่างถูกต้อง แม่นยำ และวางแผนการรักษาได้อย่างเหมาะสมต่อไป