Media มีกี่ประเภท

มิติใหม่ของสื่อ: พลิกมุมมองการจำแนกประเภทสื่อยุคดิจิทัล

บทความส่วนใหญ่ที่กล่าวถึงประเภทของสื่อมักจะมุ่งเน้นไปที่รูปแบบการนำเสนอ เช่น สื่อสิ่งพิมพ์ สื่อภาพยนตร์ สื่อวิทยุ เป็นต้น แต่ในยุคดิจิทัลที่สื่อหลากหลายรูปแบบผสานรวมกันอย่างซับซ้อน การจำแนกประเภทสื่อเพียงแค่รูปแบบคงไม่เพียงพอ บทความนี้จึงขอเสนอมุมมองใหม่ในการจำแนกประเภทสื่อ โดยเน้นที่ กลไกการสร้างและการกระจาย ซึ่งจะทำให้เราเข้าใจถึงบทบาทและอิทธิพลของสื่อได้อย่างลึกซึ้งยิ่งขึ้น

เราสามารถจำแนกสื่อได้เป็น 4 ประเภทหลัก โดยพิจารณาจากต้นกำเนิดและกระบวนการสร้างสรรค์ คือ:

1. สื่อที่สร้างโดยผู้ผลิต (Producer-Generated Media): นี่คือสื่อดั้งเดิมที่ผู้ผลิตหรือองค์กรเป็นผู้สร้างและควบคุมเนื้อหาทั้งหมด เช่น หนังสือพิมพ์ รายการโทรทัศน์ ภาพยนตร์ โฆษณาทางโทรทัศน์ หรือแม้แต่เว็บไซต์องค์กร คุณลักษณะเด่นคือการควบคุมเนื้อหาและการกระจายอย่างเต็มรูปแบบจากฝ่ายผู้ผลิต ผู้บริโภคมีบทบาทเพียงรับสารเท่านั้น

2. สื่อที่สร้างร่วมกัน (Co-created Media): ในยุคดิจิทัล สื่อประเภทนี้ได้รับความนิยมอย่างมาก เป็นสื่อที่เกิดจากการมีส่วนร่วมของผู้ผลิตและผู้บริโภค เช่น วิกิพีเดีย บล็อกที่เปิดให้แสดงความคิดเห็น สื่อสังคมออนไลน์ต่างๆ ผู้บริโภคมีบทบาทสำคัญในการสร้าง แก้ไข และแชร์เนื้อหา ทำให้เกิดการสร้างสรรค์ร่วมกันและการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นอย่างกว้างขวาง

3. สื่อที่สร้างโดยผู้บริโภค (Consumer-Generated Media หรือ User-Generated Content – UGC): นี่คือสื่อที่เกิดจากผู้บริโภคเองโดยตรง เช่น รีวิวสินค้า วิดีโอคลิปบน YouTube โพสต์ในสื่อสังคมออนไลน์ การสร้างสรรค์เนื้อหาในกรณีนี้เกิดจากแรงบันดาลใจส่วนบุคคล ความต้องการแบ่งปัน หรือการมีส่วนร่วมในชุมชนออนไลน์ ผู้ผลิตอาจไม่มีส่วนเกี่ยวข้องโดยตรง แต่สามารถใช้ประโยชน์จากเนื้อหาเหล่านี้ได้

4. สื่อที่เกิดจากการกระจายแบบอัตโนมัติ (Algorithmic Media): สื่อประเภทนี้ถูกสร้างหรือคัดเลือกโดยอัลกอริธึม เช่น ข่าวสารที่ปรากฏบนหน้าฟีดโซเชียลมีเดีย ผลการค้นหาของ Google หรือแม้แต่เพลย์ลิสต์เพลงอัตโนมัติ อัลกอริธึมจะวิเคราะห์พฤติกรรมของผู้ใช้ และเลือกเสนอเนื้อหาที่ตรงกับความสนใจ ทำให้เกิดการรับรู้และการบริโภคสื่อในแบบเฉพาะบุคคล แต่ก็อาจก่อให้เกิดความลำเอียงหรือการสร้าง “ฟองสบู่ข้อมูล” ได้เช่นกัน

การเข้าใจการจำแนกประเภทสื่อตามกลไกการสร้างและกระจายจะช่วยให้เราเข้าใจถึงวิวัฒนาการของสื่อ พลวัตของการรับรู้ และอิทธิพลต่อสังคมได้ดียิ่งขึ้น ไม่ใช่เพียงแค่การจำแนกตามรูปแบบที่เปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลา แต่เป็นการเข้าใจถึงกระบวนการสร้างและกระจายสารสนเทศในโลกปัจจุบัน ซึ่งจะนำไปสู่การวิเคราะห์และการใช้สื่ออย่างมีประสิทธิภาพและรับผิดชอบต่อไป