Welke taal is het lelijkste?

De schoonheid van het vreemde: Is er zo’n ding als een ‘lelijkste’ taal?

De vraag welke taal het ‘lelijkste’ is, is op zich al problematisch. Schoonheid, of in dit geval, ‘lelijkheid’, in taal is een volledig subjectieve ervaring, gekleurd door persoonlijke voorkeuren, culturele achtergrond en blootstelling. Wat de ene spreker onaangenaam in de oren klinkt, kan voor een ander juist fascinerend zijn. Toch roept de vraag naar de ‘lelijkste’ taal wel een interessante discussie op over taalstructuur, verwachtingen en onze perceptie van het onbekende.

Een taal die vaak in dit verband genoemd wordt, is Chalcatongo Mixtec. Gesproken door ongeveer 6000 mensen in de Mexicaanse staat Oaxaca, onderscheidt deze taal zich door haar uitzonderlijke grammaticale structuur. De meest opvallende eigenschap is de identieke vorm van vraagzinnen en gewone zinnen. Waar in het Nederlands een vraag vaak gekenmerkt wordt door intonatie, woordvolgorde (bijvoorbeeld inversie) of vraagwoorden, is dit in Chalcatongo Mixtec niet het geval. De betekenis wordt puur afgeleid uit de context.

Voor iemand die gewend is aan de duidelijke syntactische signalen van vraagzinnen in talen zoals het Nederlands, Engels of Spaans, kan de afwezigheid hiervan in Chalcatongo Mixtec verwarrend, zelfs ‘lelijk’ aanvoelen. De onvoorspelbaarheid, de afwijking van verwachtingen, draagt bij aan een gevoel van vreemdheid en mogelijk afkeer. Dit is echter geen intrinsieke ‘lelijkheid’ van de taal zelf, maar eerder een weerspiegeling van onze eigen linguïstische vooroordelen en het gebrek aan vertrouwdheid.

De perceptie van een taal als ‘lelijk’ hangt nauw samen met onze blootstelling eraan. Een taal die ons onbekend is, klinkt vaak harder, onaangenamer, dan een taal die we kennen en begrijpen. De geluiden, de klanken, de melodie van een taal die we niet beheersen, kunnen ons als ‘dissonant’ of ‘onharmonisch’ overkomen, terwijl deze aspecten voor een native speaker volkomen natuurlijk en zelfs mooi kunnen zijn.

In plaats van te zoeken naar de ‘lelijkste’ taal, zouden we ons moeten richten op het waarderen van de diversiteit van menselijke taal. Elke taal, hoe verschillend ook, is een weerspiegeling van een unieke cultuur en een fascinerende uiting van menselijke creativiteit. De ogenschijnlijke ‘lelijkheid’ van Chalcatongo Mixtec is uiteindelijk niets meer dan een getuigenis van haar bijzondere grammatica, een bewijs van de verbazingwekkende variatie die menselijke taal te bieden heeft. Het is de taak van linguïsten en taalliefhebbers om deze diversiteit te beschermen en te vieren, in plaats van te oordelen over haar vermeende ‘schoonheid’ of ‘lelijkheid’.