ต่อมน้ำลายมี 3 คู่อยู่บริเวณใดบ้าง

ไขความลับ 3 สหายนักผลิตน้ำลาย: แผนที่ตำแหน่งต่อมน้ำลายหลักในช่องปากของเรา

หลายคนอาจทราบว่าน้ำลายมีความสำคัญต่อการย่อยอาหารและสุขภาพช่องปาก แต่เคยสงสัยไหมว่าใครเป็นผู้ผลิตน้ำลายเหล่านี้? คำตอบคือ “ต่อมน้ำลาย” อวัยวะเล็กๆ ที่ทำหน้าที่สำคัญในการสร้างน้ำลายหล่อเลี้ยงช่องปากของเรา บทความนี้จะพาคุณไปสำรวจตำแหน่งที่ตั้งของต่อมน้ำลายหลักทั้ง 3 คู่ ซึ่งเปรียบเสมือนโรงงานผลิตน้ำลายขนาดใหญ่ในช่องปากของเรา

1. ต่อมน้ำลายหน้าหู: ผู้ผลิตรายใหญ่ที่ซ่อนอยู่หลังใบหู

ต่อมน้ำลายหน้าหู (Parotid gland) ถือเป็นต่อมน้ำลายที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในบรรดาทั้ง 3 คู่ ตั้งอยู่บริเวณด้านหน้าและใต้ใบหูของเรา หลายคนอาจเคยสัมผัสอาการบวมบริเวณนี้เมื่อเป็นโรคคางทูม นั่นก็เพราะต่อมน้ำลายหน้าหูเป็นเป้าหมายหลักของเชื้อไวรัสที่ก่อให้เกิดโรคนี้เอง

ต่อมน้ำลายหน้าหูผลิตน้ำลายชนิดใส (Serous saliva) ซึ่งมีเอนไซม์อะไมเลส (Amylase) เป็นส่วนประกอบสำคัญ ทำหน้าที่ย่อยแป้งให้เป็นน้ำตาลโมเลกุลเล็ก ช่วยให้การย่อยอาหารตั้งแต่ในช่องปากเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ ท่อน้ำลายหลักของต่อมนี้จะเปิดเข้าสู่ช่องปากบริเวณกระพุ้งแก้มด้านใน ตรงข้ามกับฟันกรามบนซี่ที่สอง หากคุณสังเกตดีๆ อาจจะเห็นเป็นรูเล็กๆ ที่น้ำลายใสๆ ไหลออกมา

2. ต่อมน้ำลายใต้ขากรรไกร: นักผลิตที่ซ่อนกายใต้ขากรรไกร

ต่อมน้ำลายใต้ขากรรไกร (Submandibular gland) มีขนาดกลาง อยู่บริเวณใต้ขากรรไกรทั้งสองข้าง สามารถคลำเจอได้หากลองกดเบาๆ บริเวณใต้ขากรรไกร ใกล้กับกระดูกคาง

ต่อมนี้ผลิตน้ำลายแบบผสม (Mixed saliva) ที่มีทั้งส่วนที่เป็นน้ำใสและส่วนที่เป็นเมือกข้น (Mucous saliva) ซึ่งช่วยหล่อลื่นช่องปากและลำคอ ทำให้กลืนอาหารได้ง่ายขึ้น ท่อน้ำลายของต่อมใต้ขากรรไกรจะเปิดเข้าสู่ช่องปากบริเวณพื้นปากด้านข้างของโคนลิ้น

3. ต่อมน้ำลายใต้ลิ้น: นักผลิตจิ๋วแต่แจ๋วที่ใต้ลิ้น

ต่อมน้ำลายใต้ลิ้น (Sublingual gland) เป็นต่อมที่มีขนาดเล็กที่สุด ตั้งอยู่บริเวณพื้นปากใต้ลิ้นทั้งสองข้าง

ต่อมนี้เน้นผลิตน้ำลายชนิดเมือกข้น (Mucous saliva) เป็นหลัก มีหน้าที่ช่วยหล่อลื่นช่องปากและลำคอเป็นพิเศษ ทำให้การพูดและการกลืนอาหารเป็นไปอย่างราบรื่น ท่อน้ำลายของต่อมใต้ลิ้นมีหลายท่อเล็กๆ กระจายอยู่บริเวณพื้นปากใต้ลิ้น ทำให้การผลิตน้ำลายเป็นไปอย่างต่อเนื่อง

ความสำคัญของต่อมน้ำลายและความผิดปกติที่ควรระวัง

ต่อมน้ำลายทั้ง 3 คู่ ทำงานประสานกันเพื่อผลิตน้ำลายที่จำเป็นต่อการย่อยอาหาร รักษาสุขภาพช่องปาก และช่วยให้การพูดและการกลืนอาหารเป็นไปอย่างปกติ หากต่อมน้ำลายทำงานผิดปกติ อาจส่งผลกระทบต่อสุขภาพโดยรวมได้ อาการผิดปกติที่ควรระวัง ได้แก่:

• ปากแห้ง (Xerostomia): อาจเกิดจากยาบางชนิด โรคประจำตัว หรือภาวะขาดน้ำ
• ต่อมน้ำลายบวม: อาจเกิดจากการติดเชื้อ (เช่น คางทูม) หรือนิ่วในต่อมน้ำลาย
• รสชาติเปลี่ยนแปลง: อาจเกิดจากความผิดปกติของเส้นประสาทที่ควบคุมการรับรส

หากคุณมีอาการผิดปกติเกี่ยวกับต่อมน้ำลาย ควรปรึกษาแพทย์เพื่อรับการวินิจฉัยและการรักษาที่เหมาะสม เพื่อรักษาสุขภาพช่องปากและคุณภาพชีวิตที่ดีของคุณ

หวังว่าบทความนี้จะช่วยให้คุณเข้าใจถึงตำแหน่งที่ตั้งและความสำคัญของต่อมน้ำลายหลักทั้ง 3 คู่มากขึ้น และตระหนักถึงความสำคัญของการดูแลรักษาสุขภาพช่องปากอย่างสม่ำเสมอ