เวลาเครียดร่างกายจะหลั่งสารอะไร

ความเครียด: มหันตภัยเงียบที่มาพร้อมฮอร์โมนคอร์ติซอล

ในโลกที่หมุนเร็วจนแทบตามไม่ทัน ความเครียดกลายเป็นเพื่อนร่วมทางที่หลีกเลี่ยงได้ยากสำหรับใครหลายคน ไม่ว่าจะเป็นความกังวลเรื่องงาน เรื่องเงิน หรือเรื่องความสัมพันธ์ ความเครียดค่อยๆกัดกินสุขภาพกายและใจของเราอย่างเงียบๆ สิ่งหนึ่งที่เกิดขึ้นเมื่อเราตกอยู่ในภาวะเครียดคือ ร่างกายจะตอบสนองโดยการหลั่ง “ฮอร์โมนคอร์ติซอล”

คอร์ติซอลนั้นไม่ใช่ผู้ร้ายเสียทีเดียว ในภาวะปกติ คอร์ติซอลมีหน้าที่สำคัญในการช่วยให้ร่างกายรับมือกับสถานการณ์ที่กดดัน โดยการเพิ่มระดับน้ำตาลในเลือดเพื่อให้ร่างกายมีพลังงานพร้อมใช้ เร่งการเต้นของหัวใจ และระงับการทำงานของระบบภูมิคุ้มกันชั่วคราว เพื่อให้ร่างกายสามารถมุ่งเน้นไปที่การจัดการกับภัยคุกคามที่กำลังเผชิญอยู่ พูดง่ายๆ คือ คอร์ติซอลช่วยให้เรา “สู้” หรือ “หนี” จากสถานการณ์ที่ตึงเครียดได้

แต่ปัญหาเกิดขึ้นเมื่อความเครียดกลายเป็นเรื่องเรื้อรัง หรือเราเผชิญกับความเครียดในระดับสูงเป็นเวลานาน นั่นหมายความว่าร่างกายของเราจะถูกกระตุ้นให้หลั่งคอร์ติซอลออกมาอย่างต่อเนื่อง ซึ่งส่งผลเสียต่อร่างกายในระยะยาวอย่างคาดไม่ถึง

ผลกระทบเมื่อคอร์ติซอลสูงเกินไป:

• ระบบภูมิคุ้มกันอ่อนแอ: การที่ระบบภูมิคุ้มกันถูกระงับการทำงานอย่างต่อเนื่อง ทำให้ร่างกายอ่อนแอและเสี่ยงต่อการติดเชื้อได้ง่ายขึ้น
• น้ำหนักขึ้น: คอร์ติซอลกระตุ้นความอยากอาหาร โดยเฉพาะอาหารที่มีน้ำตาลและไขมันสูง ทำให้เรากินมากขึ้นและน้ำหนักขึ้นได้ง่าย
• ปัญหานอนไม่หลับ: คอร์ติซอลรบกวนการนอนหลับ ทำให้เรานอนหลับยาก หลับไม่สนิท และรู้สึกอ่อนเพลียแม้จะนอนนานก็ตาม
• ความจำและสมาธิแย่ลง: คอร์ติซอลมีผลต่อการทำงานของสมอง ทำให้ความจำและสมาธิลดลง
• ความดันโลหิตสูง: คอร์ติซอลทำให้หลอดเลือดตีบและหัวใจทำงานหนักขึ้น ส่งผลให้ความดันโลหิตสูงขึ้น
• เพิ่มความเสี่ยงโรคเรื้อรัง: ระดับคอร์ติซอลที่สูงเป็นเวลานาน เพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดโรคเรื้อรังต่างๆ เช่น โรคหัวใจ โรคเบาหวาน และโรคซึมเศร้า

รับมือกับความเครียดและลดระดับคอร์ติซอล:

• ออกกำลังกายเป็นประจำ: การออกกำลังกายช่วยลดระดับคอร์ติซอลและเพิ่มสารเอ็นดอร์ฟิน ซึ่งเป็นสารแห่งความสุข
• ฝึกสติและทำสมาธิ: การฝึกสติและทำสมาธิช่วยให้จิตใจสงบและลดความเครียด
• นอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอ: การนอนหลับให้เพียงพอช่วยให้ร่างกายฟื้นตัวและลดระดับคอร์ติซอล
• รับประทานอาหารที่มีประโยชน์: การรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ช่วยให้ร่างกายแข็งแรงและลดความเครียด
• หากิจกรรมที่ผ่อนคลาย: ทำกิจกรรมที่ชอบ เช่น อ่านหนังสือ ฟังเพลง หรือใช้เวลากับคนที่คุณรัก
• ปรึกษาผู้เชี่ยวชาญ: หากรู้สึกว่าไม่สามารถจัดการกับความเครียดได้ด้วยตัวเอง ควรปรึกษาแพทย์หรือนักจิตวิทยา

ความเครียดเป็นสิ่งที่หลีกเลี่ยงได้ยาก แต่เราสามารถเรียนรู้ที่จะจัดการกับมันได้อย่างมีประสิทธิภาพ การเข้าใจกลไกการทำงานของคอร์ติซอลและรู้วิธีลดระดับคอร์ติซอล จะช่วยให้เราสามารถรักษาสุขภาพกายและใจให้แข็งแรง และมีชีวิตที่ยืนยาวและมีความสุขมากยิ่งขึ้น