Wie moet zorgen voor veilige en gezonde arbeidsomstandigheden?

Gezonde en veilige arbeidsomstandigheden: Een gedeelde verantwoordelijkheid

De Arbowet schrijft het voor: een veilige en gezonde werkplek is een recht van elke werknemer. Maar wie draagt precies de verantwoordelijkheid voor het realiseren hiervan? De simpele conclusie – dat het de werkgever is – is slechts gedeeltelijk waar. Veilige arbeidsomstandigheden zijn het resultaat van een gezamenlijke inspanning, een partnerschap tussen werkgever en werknemer, waarbij beide partijen een essentiële rol spelen.

De werkgever: de primaire verantwoordelijkheid

De Arbowet rust de werkgever met een primaire en onmiskenbare verantwoordelijkheid voor de veiligheid en gezondheid van zijn werknemers. Dit is geen loze frase; het is een wettelijke verplichting met potentieel flinke consequenties bij overtreding. Deze verantwoordelijkheid omvat een breed scala aan taken:

• Risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E): Het systematisch in kaart brengen van alle mogelijke gevaren op de werkvloer. Dit is niet een eenmalig gebeuren, maar een continu proces dat aangepast moet worden aan veranderingen in werkzaamheden, technologie en wetgeving.
• Preventie: Het nemen van concrete maatregelen om de geïdentificeerde risico’s te beheersen of te elimineren. Dit kan variëren van het aanpassen van werkprocessen en het aanschaffen van veiligheidsmiddelen tot het verzorgen van adequate trainingen en instructies.
• Informatie en instructie: Werkgevers moeten hun werknemers informeren over de risico’s op de werkplek en instrueren over de juiste werkwijzen om deze te voorkomen. Dit moet op een begrijpelijke en toegankelijke manier gebeuren, rekening houdend met de taalvaardigheid en het opleidingsniveau van de werknemers.
• Toezicht: Het bewaken van de naleving van de veiligheidsvoorschriften en het ingrijpen bij gevaarlijke situaties. Dit vereist actief toezicht en een open communicatiekanaal tussen werkgever en werknemer.
• Verstrekken van persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM’s): Indien risico’s niet volledig kunnen worden geëlimineerd, moet de werkgever zorgen voor geschikte PBM’s en ervoor zorgen dat deze correct worden gebruikt.
• Een veilige en gezonde werkomgeving creëren: Dit omvat onder andere een goede verlichting, temperatuurregeling, hygiëne en ergonomische werkplekken.

De werknemer: een actieve rol

Hoewel de primaire verantwoordelijkheid bij de werkgever ligt, is de rol van de werknemer cruciaal. Een veilige werkplek is een gedeelde verantwoordelijkheid. Werknemers hebben de plicht om:

• Mee te werken aan de preventie van ongevallen en beroepsziekten: Dit omvat het volgen van instructies, het correct gebruiken van PBM’s en het melden van onveilige situaties of gebreken.
• Zich bewust te zijn van de risico’s op de werkvloer: Actief deelnemen aan RI&E-processen en het melden van waargenomen gevaren.
• Verantwoordelijkheid te nemen voor eigen veiligheid en die van collega’s: Dit betekent alert zijn op gevaren, veilig werken en collega’s aanspreken op onveilig gedrag.
• Te participeren in overlegorganen: Actieve betrokkenheid bij bijvoorbeeld een OR of PVT vergaderingen om bij te dragen aan verbeteringen op het gebied van arbeidsomstandigheden.

Samenwerking is key

Uiteindelijk is het creëren van veilige en gezonde arbeidsomstandigheden een proces van continue verbetering, waarbij open communicatie en wederzijds respect tussen werkgever en werknemer essentieel zijn. Alleen door een gezamenlijke inspanning, waarbij beide partijen hun verantwoordelijkheid nemen, kan een werkomgeving worden gecreëerd waar iedereen veilig en gezond kan werken. Dit is niet alleen moreel juist, maar ook economisch verstandig, aangezien gezonde werknemers productiever en minder vatbaar zijn voor ziekteverzuim.