Czy język śląski to język?

Śląski: język czy dialekt? O statusie prawnym i społecznej rzeczywistości

Kwestia, czy język śląski jest językiem, czy jedynie dialektem, od lat budziła ożywione dyskusje wśród lingwistów, a także samych Ślązaków. Nowelizacja ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym z kwietnia 2024 roku, nadająca śląskiemu status języka regionalnego, wydaje się rozstrzygać tę debatę na poziomie prawnym. Jednakże sam akt prawny nie wyczerpuje tematu, a społeczne postrzeganie śląskiego pozostaje złożone i wielowymiarowe.

Ustawa, oparta m.in. na danych z Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań z 2021 roku, potwierdza istotną liczbę osób deklarujących posługiwanie się językiem śląskim. To niezbity dowód na jego żywotność i wpływ na krajobraz językowy Polski. Jednak liczba ta nie jest jedyną mierą jego “językowości”.

Spór o status śląskiego często obraca się wokół kryteriów lingwistycznych. Niektórzy lingwiści wskazują na istnienie dialektów śląskich o znacznych różnicach leksykalnych i gramatycznych, co utrudnia określenie jednego, jednolitego języka. Inni z kolei podkreślają bogactwo leksykalne, istnienie literatury pisanej po śląsku oraz rozbudowany system gramatyczny, wskazujące na samodzielność śląskiego w stosunku do języka polskiego. Brak jest jednoznacznej, uniwersalnie akceptowanej definicji “języka”, co tylko podkreśla subiektywność tych ocen.

Uznanie śląskiego za język regionalny nie rozstrzyga definitywnie sporu lingwistycznego, ale ma doniosłe znaczenie społeczne i kulturowe. To krok w kierunku wzmocnienia tożsamości śląskiej, umożliwiający rozwoj edukacji, kultury i administracji w języku śląskim. Wpłynie to na prezentację i ochronę bogactwa kulturowego regionu.

Podsumowując, ustawa nadająca śląskiemu status języka regionalnego to ważny krok prawny, ale nie koniec dyskusji. Kwestia jego “językowości” pozostaje otwarta na dalsze badań i interpretacji. Niemniej, nie można bagatelizować znaczenia tego aktu dla tożsamości kulturowej i społecznej Śląska. Status prawny jest ważnym czynnikiem w walce o prezerwację i rozwój tego żywego i dynamicznego systemu językowego.