โรคเบาหวานเกิดจากกรรมพันธุ์หรือไม่

เบาหวาน…กรรมพันธุ์หรือพฤติกรรม? เส้นบางๆ ระหว่างกรรมและกรรม

โรคเบาหวาน เป็นโรคเรื้อรังที่ส่งผลกระทบต่อสุขภาพอย่างร้ายแรง สร้างความทรมานทั้งทางกายและใจให้กับผู้ป่วยและครอบครัว คำถามที่มักถูกถามซ้ำแล้วซ้ำเล่าคือ “เบาหวานเกิดจากกรรมพันธุ์หรือไม่?” คำตอบคือ “ไม่ใช่แค่กรรมพันธุ์” แต่เป็นปัจจัยหลายอย่างที่ผสมผสานกัน เปรียบเสมือนเส้นบางๆ ระหว่างกรรมและกรรมนั่นเอง

จริงอยู่ที่กรรมพันธุ์มีบทบาทสำคัญ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเบาหวานชนิดที่ 1 ซึ่งเป็นโรคภูมิต้านตนเอง ระบบภูมิคุ้มกันร่างกายทำลายเซลล์สร้างอินซูลินในตับอ่อน ทำให้ร่างกายไม่สามารถควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดได้ หากมีประวัติครอบครัวเป็นเบาหวานชนิดที่ 1 โอกาสที่จะเป็นโรคนี้ก็จะสูงขึ้น แต่ก็ไม่ใช่การรับประกันว่าจะต้องเป็นโรค ยังมีปัจจัยอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง

ส่วนเบาหวานชนิดที่ 2 ซึ่งพบได้บ่อยกว่า เป็นเรื่องที่ซับซ้อนกว่า แม้ว่ากรรมพันธุ์จะเพิ่มความเสี่ยง แต่ก็ไม่ได้หมายความว่าบุคคลที่มีประวัติครอบครัวเป็นเบาหวานชนิดที่ 2 จะต้องเป็นโรคนี้ ปัจจัยด้านพฤติกรรมมีบทบาทสำคัญอย่างยิ่ง เช่น การบริโภคอาหารที่มีน้ำตาลและไขมันสูง การขาดการออกกำลังกาย ภาวะอ้วน โดยเฉพาะอย่างยิ่งไขมันสะสมบริเวณหน้าท้อง (อ้วนลงพุง) ล้วนเป็นปัจจัยเสี่ยงที่สามารถควบคุมได้

ลองนึกภาพว่ากรรมพันธุ์เป็นเหมือนดิน อาจเป็นดินที่อุดมสมบูรณ์หรือดินที่แห้งแล้ง แต่การจะปลูกต้นไม้ให้เจริญเติบโตได้ ต้องมีการดูแลที่ดี รดน้ำ พรวนดิน และให้ปุ๋ย เช่นเดียวกับการป้องกันเบาหวานชนิดที่ 2 แม้จะมีกรรมพันธุ์ที่เสี่ยง แต่การมีวิถีชีวิตที่ดี เช่น การรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ การออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ การควบคุมน้ำหนัก และการตรวจสุขภาพเป็นประจำ ก็สามารถลดความเสี่ยง หรือชะลอการเกิดโรคได้อย่างมาก เปรียบเสมือนการบำรุงรักษา “ดิน” ให้เหมาะสมกับการปลูกต้นไม้ที่แข็งแรง

ดังนั้น คำถามที่ว่าเบาหวานเกิดจากกรรมพันธุ์หรือไม่ จึงไม่ใช่คำถามที่มีคำตอบง่ายๆ มันเป็นการผสมผสานที่ซับซ้อนระหว่างปัจจัยทางพันธุกรรมและปัจจัยด้านพฤติกรรม การตระหนักถึงความสำคัญของทั้งสองปัจจัย และการดูแลสุขภาพอย่างถูกวิธี จึงเป็นกุญแจสำคัญในการป้องกันและควบคุมโรคเบาหวานได้อย่างมีประสิทธิภาพ อย่าปล่อยให้ “กรรมพันธุ์” เป็นข้ออ้าง แต่จงใช้ชีวิตอย่างมีสติ เพื่อสุขภาพที่ดีของตนเอง