ทําไมถึงเวียนหัวเวลาลุกจากเตียง

วูบวาบยามลุก: เจาะลึกอาการเวียนหัวเมื่อตื่นนอน ไม่ใช่แค่ “ขี้เซา”

อาการเวียนหัวยามลุกจากเตียง เป็นประสบการณ์ที่หลายคนเคยเจอ บางคนอาจเป็นครั้งคราว บางคนอาจเป็นบ่อยจนน่ากังวล ใจความสำคัญคือ อาการนี้ไม่ได้เกิดจากแค่ความขี้เซา แต่มีเบื้องหลังทางสรีรวิทยาที่น่าสนใจกว่านั้น

ทำความเข้าใจ “ความดันโลหิตต่ำขณะเปลี่ยนท่า”:

อาการเวียนหัวที่เราพูดถึง มักมีสาเหตุจากภาวะที่เรียกว่า “ความดันโลหิตต่ำขณะเปลี่ยนท่า” (Orthostatic Hypotension หรือ Postural Hypotension) เมื่อเรานอนราบเป็นเวลานาน เลือดจะกระจายตัวไปทั่วร่างกายอย่างสมดุล แต่เมื่อลุกขึ้นยืนอย่างรวดเร็ว แรงโน้มถ่วงจะดึงเลือดลงไปกองที่ช่วงล่าง ทำให้ปริมาณเลือดที่ไปเลี้ยงสมองลดลงชั่วขณะ ส่งผลให้เกิดอาการเวียนหัว หน้ามืด หรือแม้กระทั่งหมดสติ

ทำไมร่างกายถึงปรับตัวไม่ทัน?

ร่างกายของเรามีกลไกการปรับตัวเพื่อรับมือกับการเปลี่ยนแปลงนี้อยู่แล้ว โดยระบบประสาทอัตโนมัติจะสั่งการให้หลอดเลือดหดตัวและหัวใจเต้นเร็วขึ้น เพื่อรักษาความดันโลหิตให้เพียงพอ แต่ในบางกรณี กลไกนี้อาจทำงานได้ไม่เต็มประสิทธิภาพด้วยเหตุผลต่างๆ เช่น:

• การขาดน้ำ: น้ำมีส่วนสำคัญในการรักษาระดับปริมาตรเลือด เมื่อร่างกายขาดน้ำ ปริมาณเลือดจะลดลง ทำให้ความดันโลหิตต่ำลงได้ง่าย
• ยาบางชนิด: ยาบางประเภท เช่น ยาลดความดันโลหิต ยาขับปัสสาวะ ยาแก้ซึมเศร้า หรือยาคลายเครียด อาจมีผลข้างเคียงทำให้ความดันโลหิตต่ำลงได้
• อายุที่มากขึ้น: เมื่ออายุมากขึ้น ระบบประสาทอัตโนมัติอาจทำงานได้ช้าลง ทำให้การปรับตัวต่อการเปลี่ยนแปลงท่าทางเป็นไปได้ยากขึ้น
• โรคประจำตัว: โรคบางชนิด เช่น โรคหัวใจ โรคเบาหวาน โรคพาร์กินสัน หรือภาวะโลหิตจาง อาจส่งผลต่อความดันโลหิตและการไหลเวียนโลหิต ทำให้เกิดอาการเวียนหัวได้ง่าย
• พักผ่อนไม่เพียงพอ: การนอนหลับพักผ่อนไม่เพียงพอส่งผลต่อระบบประสาทและฮอร์โมนต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับการควบคุมความดันโลหิต ทำให้ร่างกายปรับตัวได้ไม่ดี

มากกว่าแค่ลุกช้าๆ: แนวทางการรับมือและป้องกัน:

นอกจากการลุกขึ้นช้าๆ อย่างที่เราทราบกันดีแล้ว ยังมีวิธีอื่นๆ ที่สามารถช่วยบรรเทาและป้องกันอาการเวียนหัวจากการเปลี่ยนท่าได้:

• ดื่มน้ำให้เพียงพอ: อย่างน้อย 8 แก้วต่อวัน เพื่อรักษาระดับปริมาตรเลือดให้เพียงพอ
• หลีกเลี่ยงการเปลี่ยนท่าทางอย่างรวดเร็ว: ค่อยๆ ลุกขึ้นจากเตียงหรือเก้าอี้ รอสักครู่ก่อนที่จะเดิน
• ออกกำลังกายสม่ำเสมอ: การออกกำลังกายช่วยเสริมสร้างความแข็งแรงของหัวใจและหลอดเลือด ทำให้ระบบไหลเวียนโลหิตทำงานได้ดีขึ้น
• รับประทานอาหารที่มีประโยชน์: เน้นอาหารที่มีธาตุเหล็กและวิตามินบี 12 เพื่อป้องกันภาวะโลหิตจาง
• ปรับเปลี่ยนยา: หากสงสัยว่ายาที่ทานอยู่เป็นสาเหตุของอาการ ควรปรึกษาแพทย์เพื่อปรับเปลี่ยนยา
• ปรึกษาแพทย์: หากอาการเวียนหัวเป็นบ่อย รุนแรง หรือมีอาการอื่นๆ ร่วมด้วย เช่น เจ็บหน้าอก ใจสั่น หรือหมดสติ ควรรีบปรึกษาแพทย์เพื่อหาสาเหตุและรับการรักษาที่เหมาะสม

สรุป:

อาการเวียนหัวเมื่อลุกจากเตียงไม่ใช่เรื่องเล็กน้อยเสมอไป การทำความเข้าใจสาเหตุและปัจจัยที่เกี่ยวข้อง รวมถึงการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมในชีวิตประจำวัน จะช่วยให้คุณรับมือกับอาการนี้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ และหากอาการยังไม่ดีขึ้น การปรึกษาแพทย์คือทางออกที่ดีที่สุด เพื่อวินิจฉัยหาสาเหตุที่แท้จริงและได้รับการรักษาที่เหมาะสมต่อไป